Quyền mua cổ phiếu là gì? Có nên đầu sử dụng quyền mua cổ phiếu không?

Quyền mua cổ phiếu là quyền lợi dành riêng cho cổ đông hiện hữu của công ty, cho phép mua thêm cổ phiếu mới với mức giá ưu đãi, giúp gia tăng tỷ lệ sở hữu và lợi nhuận. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ quyền mua cổ phiếu là gì và cách tận dụng hiệu quả. VNSC sẽ chia sẻ những thông tin cần thiết về quyền này trong bài viết dưới đây.

1. Quyền mua cổ phiếu là gì?

Quyền mua cổ phiếu (Rights Issue) là quyền mà công ty cổ phần cấp cho cổ đông hiện hữu, cho phép họ mua thêm cổ phiếu mới với giá ưu đãi. Đây là cách công ty huy động thêm vốn từ cổ đông hiện tại thay vì phát hành cổ phiếu ra công chúng.

Đặc điểm của quyền mua cổ phiếu:

• Tỷ lệ quyền mua: Thường được công ty quy định rõ ràng, ví dụ 2:1 (cứ 2 cổ phiếu hiện có, cổ đông được quyền mua thêm 1 cổ phiếu mới).
• Giá mua ưu đãi: Giá mua cổ phiếu mới thường thấp hơn giá thị trường, giúp nhà đầu tư tiết kiệm chi phí.
• Thời hạn sử dụng: Quyền mua cổ phiếu chỉ có hiệu lực trong một khoảng thời gian nhất định. Sau thời gian này, quyền mua sẽ mất hiệu lực.

Ví dụ minh họa: Giả sử bạn sở hữu 100 cổ phiếu của công ty A với giá thị trường hiện tại là 50.000 đồng/cổ phiếu. Công ty A phát hành quyền mua với tỷ lệ 1:1 và giá mua ưu đãi là 30.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy, bạn có quyền mua thêm 100 cổ phiếu mới với giá chỉ 30.000 đồng/cổ phiếu thay vì 50.000 đồng/cổ phiếu như trên thị trường.

2. Lợi ích của quyền mua cổ phiếu

2.1. Mua cổ phiếu với giá ưu đãi

Quyền mua cổ phiếu cho phép cổ đông hiện tại mua cổ phiếu mới với mức giá thấp hơn giá thị trường. Đây là cơ hội tốt để tối ưu hóa chi phí đầu tư, đồng thời tăng khả năng sinh lời khi giá thị trường của cổ phiếu tăng.

Ví dụ: Công ty A đang giao dịch với giá cổ phiếu trên thị trường là 50.000 đồng/cổ phiếu. Tuy nhiên, công ty phát hành quyền mua với giá ưu đãi chỉ 30.000 đồng/cổ phiếu. Nếu bạn thực hiện quyền mua và giá thị trường vẫn giữ nguyên ở mức 50.000 đồng, bạn đã có ngay một khoản chênh lệch lợi nhuận tiềm năng là 20.000 đồng/cổ phiếu.

2.2. Gia tăng tỷ lệ sở hữu

Thực hiện quyền mua cổ phiếu có thể giúp cổ động duy trì hoặc gia tăng quyền biểu quyết và sức ảnh hưởng đối với những quyết định quan trọng của công ty. Cụ thể:

• Trường hợp bạn thực hiện quyền mua: Số lượng cổ phiếu tăng lên, tỷ lệ sở hữu tăng lên nếu những cổ đông khác không thực hiện quyền. Ngược lại, tỷ lệ sở hữu sẽ giữ nguyên nếu tất cả cổ đông đều thực hiện quyền.
• Trường hợp bạn không thực hiện quyền mua: Số lượng cổ phiếu giữ nguyên, tỷ lệ sở hữu giảm do bị pha loãng khi cổ động khác mua thêm, quyền biểu quyết giảm.

Do đó, việc thực hiện quyền mua cổ phiếu không chỉ bảo vệ lợi ích mà còn giúp bạn củng cố vị thế trong công ty.

Ví dụ: Bạn sở hữu 40% cổ phần, tương đương 400.000 cổ phiếu của công ty A. Công ty A có thêm 2 cổ đông khác, cổ đông B nắm giữ 400.000 cổ phiếu, tương đương 40% cổ phần, cổ đông C nắm giữ 200.000 cổ phiếu, tương đương 20% cổ phần. Công ty A cấp quyền mua cổ phiếu theo tỷ lệ 1:1, sở hữu 1 cổ phiếu sẽ được mua 1 cổ phiếu mới với giá ưu đãi. Bạn không thực hiện quyền, cổ đông B và C thực hiện quyền.

Sau khi quá trình mua hoàn tất, số lượng cổ phiếu của bạn vẫn là 400.000. Số lượng cổ phiếu của cổ đông B tăng lên 800.000, của cổ đông C tăng lên 400.000. Lúc này số lượng cổ phiếu và tỷ lệ sở hữu của cổ đông B đã bằng với bạn. Do không thực hiện quyền nên bạn bị giảm quyền biểu quyết so với ban đầu.

2.3. Cơ hội đầu tư hấp dẫn

Quyền mua cổ phiếu được coi là một loại tài sản và có thể giao dịch trên thị trường. Nếu bạn không muốn thực hiện quyền mua, bạn có thể bán quyền này cho nhà đầu tư khác, giúp bạn thu lại một khoản lợi nhuận tức thời mà không cần bỏ thêm vốn đầu tư.

Ví dụ: Giả sử công ty A phát hành quyền mua cổ phiếu với giá 30.000 đồng/cổ phiếu, trong khi giá thị trường là 50.000 đồng. Quyền mua này có thể được bán với giá 10.000 – 15.000 đồng/quyền. Nếu bạn sở hữu 100 quyền mua và bán toàn bộ, bạn có thể thu về 1.000.000 – 1.500.000 đồng mà không cần thực hiện quyền mua.

2.4. Hưởng đầy đủ quyền lợi như cổ phiếu thông thường

Cổ phiếu mua từ quyền mua được coi như cổ phiếu thông thường, nghĩa là bạn sẽ được hưởng đầy đủ các quyền lợi của cổ đông, bao gồm cổ tức, quyền biểu quyết và các lợi ích khác. Điều này giúp bạn tăng thêm giá trị tài sản và hưởng lợi từ những quyết định kinh doanh của công ty trong tương lai.

Ví dụ: Nếu công ty bạn đầu tư có chính sách chia cổ tức đều đặn, cổ phiếu mới mua từ quyền mua cũng sẽ được chia cổ tức giống như các cổ phiếu cũ. Điều này giúp bạn tăng thu nhập thụ động từ khoản đầu tư của mình.

2.5. Tận dụng cơ hội tăng trưởng của công ty

Mục đích việc phát hành thêm cổ phiếu thường là huy động vốn để mở rộng hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư vào các dự án mới. Nếu công ty sử dụng nguồn vốn huy động hiệu quả, giá trị của cổ phiếu có thể tăng cao trong dài hạn, mang lại lợi nhuận lớn cho bạn.

Ví dụ: Công ty B phát hành quyền mua cổ phiếu để huy động vốn mở rộng nhà máy sản xuất. Sau khi nhà máy đi vào hoạt động, doanh thu tăng mạnh và giá cổ phiếu trên thị trường tăng gấp đôi. Điều này mang lại lợi ích lớn cho nhà đầu tư đã thực hiện quyền mua.

2.6. Tính thanh khoản cao

Quyền mua cổ phiếu có thể được giao dịch trên thị trường chứng khoán, mang lại tính thanh khoản cao cho nhà đầu tư. Điều này đặc biệt hữu ích nếu bạn muốn tận dụng quyền mua để thu lời nhanh mà không cần thực hiện quyền.

Ví dụ: Quyền mua cổ phiếu của công ty C đang được giao dịch với giá 5.000 đồng/quyền. Bạn sở hữu 500 quyền mua và quyết định bán toàn bộ để thu về 2.500.000 đồng mà không cần bỏ vốn mua cổ phiếu mới.

3. Rủi ro khi đầu tư quyền mua cổ phiếu

Quyền mua cổ phiếu mang đến cơ hội đầu tư hấp dẫn nhưng cũng đi kèm với rủi ro. Nhà đầu tư cần nhận thức rõ những nguy cơ này để đưa ra quyết định sáng suốt. Dưới đây là những rủi ro phổ biến khi tham gia đầu tư quyền mua cổ phiếu:

3.1. Giá trị cổ phiếu trên thị trường giảm

Nếu giá cổ phiếu trên thị trường giảm xuống dưới mức giá ưu đãi của quyền mua thì việc thực hiện quyền mua không còn ý nghĩa kinh tế. Bạn có thể mua cổ phiếu trên thị trường với giá rẻ hơn mà không cần thực hiện quyền.

Ví dụ: Giả sử bạn có quyền mua cổ phiếu với giá ưu đãi là 30.000 đồng, nhưng giá thị trường của cổ phiếu lại giảm xuống 25.000 đồng. Trong trường hợp này, nếu bạn thực hiện quyền mua, bạn sẽ phải chịu một khoản lỗ tương đương 5.000 đồng trên mỗi cổ phiếu. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của quyền mua và có thể khiến bạn lãng phí tài chính.

3.2. Pha loãng cổ phần

Phát hành thêm cổ phiếu mới khiến tổng số cổ phiếu lưu hành tăng lên, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) giảm. Điều này nghĩa là giá trị cổ phiếu bị pha loãng, giá cổ phiếu trên thị trường có thể giảm.

Ví dụ: Một công ty trước đây có 1 triệu cổ phiếu và đạt lợi nhuận ròng 10 tỷ đồng, tương ứng EPS là 10.000 đồng/cổ phiếu. Nếu công ty phát hành thêm 1 triệu cổ phiếu mới, tổng số cổ phiếu tăng lên 2 triệu và EPS giảm xuống còn 5.000 đồng/cổ phiếu. Sự giảm sút này có thể làm giá cổ phiếu giảm, ảnh hưởng đến giá trị đầu tư của cổ đông hiện hữu, kể cả khi họ đã thực hiện quyền mua.

3.3. Mất giá trị quyền mua nếu không sử dụng

Quyền mua cổ phiếu chỉ có giá trị trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu nhà đầu tư không thực hiện hoặc bán quyền mua trước khi hết thời hạn, quyền này sẽ mất giá trị hoàn toàn. Điều này đồng nghĩa với việc bạn mất đi cơ hội đầu tư hoặc thu lợi nhuận từ quyền mua.

Ví dụ: Nếu công ty thông báo thời gian thực hiện quyền mua từ ngày 1/1 đến ngày 31/1, nhưng bạn quên đăng ký mua cổ phiếu hoặc không bán quyền mua trước ngày này, quyền mua sẽ tự động hết hạn. Điều này không chỉ gây lãng phí cơ hội đầu tư mà còn làm giảm giá trị tài sản của bạn.

3.4. Sử dụng vốn không hiệu quả

Hiệu quả sử dụng vốn huy động từ quyền mua có tác động trực tiếp đến giá trị cổ phiếu trong tương lai. Nếu công ty không sử dụng vốn đúng mục đích hoặc sử dụng kém hiệu quả, giá cổ phiếu có thể giảm, gây tổn thất cho nhà đầu tư.

Ví dụ: Một công ty phát hành quyền mua để huy động vốn đầu tư vào dự án bất động sản. Tuy nhiên, nếu dự án này gặp phải các vấn đề như chậm tiến độ hoặc không sinh lời, giá cổ phiếu của công ty sẽ giảm, nhà đầu tư có thể chịu lỗ dù đã thực hiện quyền mua.

3.5. Biến động thị trường

Thị trường chứng khoán luôn biến động do ảnh hưởng từ các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội. Những biến động tiêu cực có thể làm giảm giá trị cổ phiếu, ngay cả khi bạn đã mua với giá ưu đãi.

Chẳng hạn, khi lãi suất tăng hoặc khủng hoảng kinh tế xảy ra có thể khiến giá cổ phiếu giảm mạnh. Điều này khiến việc đầu tư quyền mua gặp rủi ro vì bạn không đánh giá đúng về xu hướng thị trường.

4. Những điều cần lưu ý khi đầu tư quyền mua cổ phiếu

Để sử dụng hiệu quả và tránh những sai lầm không đáng có khi thực hiện quyền mua cổ phiếu, nhà đầu tư cần chú ý đến 5 yếu tố quan trọng dưới đây.

4.1. Tìm hiểu kỹ về công ty phát hành

Để quyết định có thực hiện quyền mua hay không, bạn cần tìm hiểu chi tiết về công ty phát hành cổ phiếu qua các chỉ số như doanh thu, lợi nhuận ròng, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu… Một công ty có nền tảng tài chính ổn định, lịch sử tăng trưởng tích cực và kế hoạch sử dụng vốn rõ ràng sẽ là lựa chọn an toàn cho khoản đầu tư của bạn.

Tiếp theo, hãy xem xét lịch sử quản lý và uy tín của ban lãnh đạo. Một đội ngũ quản lý có kinh nghiệm và minh bạch thường sẽ tăng cường niềm tin của nhà đầu tư. Cuối cùng, hãy đọc kỹ kế hoạch sử dụng vốn từ quyền mua. Nếu công ty sử dụng vốn để mở rộng hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư vào các dự án tiềm năng, quyền mua có thể là một cơ hội tốt.

Ví dụ: Giả sử công ty A huy động vốn để mở rộng dây chuyền sản xuất và dự báo doanh thu sẽ tăng 30% sau khi dự án hoàn thành. Điều này là tín hiệu tích cực cho thấy quyền mua của công ty A có thể mang lại lợi ích lớn trong tương lai.

4.2. So sánh giá mua ưu đãi với giá trị thực

Trước khi thực hiện quyền, bạn cần đánh giá xem giá ưu đãi có đủ hấp dẫn so với giá thị trường hiện tại và giá trị thực của cổ phiếu hay không. Nếu mức giá này không chênh lệch nhiều so với giá thị trường hoặc thấp hơn giá trị thực của cổ phiếu, quyền mua có thể không mang lại nhiều lợi ích.

Giá trị thực được đánh giá dựa trên các chỉ số như P/E, P/B hoặc dựa trên tiềm năng tăng trưởng của công ty. Bạn cũng nên cân nhắc các yếu tố khác như chi phí cơ hội và tiềm năng tăng giá trong tương lai.

Ví dụ: Nếu giá ưu đãi là 30.000 đồng/cổ phiếu, trong khi giá thị trường là 50.000 đồng và giá trị thực được định giá ở mức 60.000 đồng, quyền mua là một cơ hội tốt. Nhưng nếu giá ưu đãi chỉ thấp hơn giá thị trường 5%, thì lợi ích từ quyền mua có thể không đủ lớn để bù đắp chi phí cơ hội.

4.3. Quản lý thời hạn quyền mua

Quyền mua cổ phiếu chỉ có hiệu lực trong một khoảng thời gian nhất định, thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Sau thời gian này, quyền mua sẽ không còn giá trị. Việc không theo dõi thời hạn có thể khiến bạn bỏ lỡ cơ hội đầu tư hoặc bán quyền mua trên thị trường để thu lại lợi nhuận.

4.4. Đánh giá tác động pha loãng cổ phần

Khi công ty phát hành thêm cổ phiếu, tổng số cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ tăng lên. Điều này khiến lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu giảm, ảnh hưởng đến giá trị đầu tư của cổ đông hiện hữu. Tuy nhiên, nếu công ty sử dụng vốn huy động để tăng trưởng kinh doanh, tác động pha loãng có thể được bù đắp bởi sự gia tăng lợi nhuận trong tương lai.

Ví dụ: Một công ty có 1 triệu cổ phiếu đang lưu hành, với lợi nhuận ròng là 10 tỷ đồng, tương ứng EPS là 10.000 đồng/cổ phiếu. Sau khi phát hành thêm 1 triệu cổ phiếu mới, EPS giảm xuống còn 5.000 đồng/cổ phiếu. Tuy nhiên, nếu công ty đầu tư vào một dự án mang lại lợi nhuận cao, EPS có thể tăng trở lại sau vài năm, giúp giá cổ phiếu phục hồi.

4.5. Đánh giá khả năng tài chính cá nhân

Việc thực hiện quyền mua đòi hỏi bạn phải chuẩn bị một khoản tiền lớn, tương ứng với số lượng cổ phiếu mà bạn muốn mua. Nếu không cân nhắc khả năng tài chính, bạn có thể gặp khó khăn trong việc hoàn tất giao dịch.

Ví dụ: Giả sử bạn sở hữu quyền mua 500 cổ phiếu với giá ưu đãi 20.000 đồng/cổ phiếu, tổng số tiền cần chuẩn bị là 10 triệu đồng. Nếu không đủ vốn, bạn có thể cân nhắc bán một phần quyền mua hoặc giảm số lượng cổ phiếu mua để phù hợp với tài chính cá nhân.

Kết luận

Quyền mua cổ phiếu là một công cụ đầu tư hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư nếu biết tận dụng đúng cách. Tuy nhiên, việc đầu tư vào quyền mua cổ phiếu đòi hỏi bạn phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá đúng giá trị và lên kế hoạch đầu tư phù hợp. Hãy luôn theo dõi sát sao thị trường, phân tích tiềm năng của công ty và cân nhắc rủi ro để đưa ra quyết định sáng suốt. Nếu tận dụng tốt, quyền mua cổ phiếu sẽ trở thành một cơ hội gia tăng lợi nhuận đáng giá trong hành trình đầu tư của bạn.