Trong đầu tư chứng khoán, phương pháp Top down Bottom up là hai phương pháp phân tích được nhiều người sử dụng vì tính ứng dụng rất cao. Vậy bạn đã biết khái niệm và sự khác nhau giữa hai phương pháp này chưa? Hãy cùng VNSC tìm hiểu chi tiết trong nội dung sau đây nhé.

Chiến lược Top down Bottom up là gì?

Phân tích là một trong những cách giúp bạn đánh giá các loại chứng khoán, các ngành, xu hướng cùng nhiều lĩnh vực khác nhau để xác định tiềm năng tăng trưởng của khoản đầu tư trong tương lai. Đối với nhiều người, chìa khóa để đầu tư thành công là áp dụng phương pháp phân tích phù hợp với chiến lược đầu tư đã đề ra từ ban đầu. 

Phương pháp đầu tư từ trên xuống (Top down) và đầu tư từ dưới lên (Bottom up) là hai phương pháp phân tích phổ biến được nhiều nhà đầu tư áp dụng để ra quyết định giao dịch đúng đắn.

Chiến lược Top-down 

Top down – Đầu tư từ trên xuống là phương pháp phân tích bắt đầu từ việc xem xét tình hình kinh tế vĩ mô, thị trường tổng thể (GDP) rồi mới đánh giá đến các yếu tố thấp hơn như tìm kiếm từng cổ phiếu riêng lẻ, sau đó mới ra quyết định đầu tư.

Các nhà đầu tư sử dụng phương pháp này thường bắt đầu từ việc xem xét các điều kiện kinh tế vĩ mô, sau đó phân tích theo từng ngành cụ thể để chọn ra những ngành có tiềm năng mang đến kết quả khả quan. Dựa vào kết quả này, họ mới phân tích sâu hơn về các doanh nghiệp trong ngành để chọn ra cổ phiếu có tiềm năng nhất.

Phương pháp Top down chú trọng nhất đến các yếu tố kinh tế vĩ mô/ các yếu tố cấp độ ngành. Vì những nhà đầu tư tin rằng, nếu một ngành hoạt động tốt, khả năng cao những cổ phiếu họ đầu tư cũng sẽ hoạt động tốt và có lợi nhuận.

Ví dụ: 

Khi nhận thấy GDP tăng, người Việt Nam có xu hướng chuyển từ mua hàng tại chợ sang siêu thị và cửa hàng tiện lợi, nhà đầu tư sẽ tìm hiểu về lĩnh vực sản xuất thực phẩm, hàng tiêu dùng cùng công ty trong lĩnh vực này. Trong số đó, Masan là một doanh nghiệp đầu ngành đáng để lưu tâm.

Khi phân tích về tập đoàn Masan, nhà đầu tư thực hiện theo phương pháp từ trên xuống sẽ bắt đầu phân tích từ thị phần của Masan trong lĩnh vực sản xuất nước mắm, nước tương, mì gói. Sau đó, họ đánh giá thị trường đó đang phát triển đến mức nào. Nếu thị trường đang phát triển và ít đối thủ cạnh tranh mới, nhà đầu tư có thể kỳ vọng doanh thu của Masan sẽ tăng. 

⇒ Họ sẽ quyết định có nên đầu tư vào Masan hay không.

Ưu điểm

Đầu tư theo chiến lược Top down giúp nhà đầu tư cái nhìn toàn cảnh về thị trường, hiểu biết sâu rộng theo nhiều góc độ và ít chịu ảnh hưởng bởi sự vận động phức tạp của dòng tiền ngắn hạn. Hướng tiếp cận từ trên xuống giúp nhà giao dịch giữ được sự tập trung, nhất quán khi tìm kiếm các cơ hội.

Nhược điểm

Nhìn theo góc nhìn từ trên xuống thường khiến nhà đầu tư dễ đưa ra ý kiến chủ quan, thậm chí có phần bảo thủ trong đánh giá, nhận định. Ngoài ra, việc phân tích các yếu tố vĩ mô không phải chuyện dễ dàng, nhà đầu tư cần nhiều kinh nghiệm, kỹ năng để có thể bao quát thị trường cũng như có tầm nhìn xa trông rộng, đánh giá nhiều góc độ để nhận định toàn cảnh nền kinh tế.

Chiến lược Bottom-up

Ngược lại với đầu tư từ trên xuống, phương pháp đầu tư từ dưới lên (Bottom up) là phương pháp đầu tư bằng cách phân tích các chỉ số cơ bản, định tính của mỗi cổ phiếu. Phương pháp này thường ít chú ý đến các xu hướng hay chu kỳ của toàn thị trường.

Nhà đầu tư Bottom up sẽ tập trung tìm kiếm các doanh nghiệp mà họ cho rằng sẽ hoạt động tốt hơn những công ty khác trong cùng ngành, theo thời gian cụ thể. Họ thường ít xem xét đến các điều kiện của thị trường, chỉ số kinh tế vĩ mô và tình hình toàn ngành nói chung.

Phương pháp đầu tư từ dưới lên – Bottom up – bắt buộc nhà đầu tư phải ưu tiên quan tâm đến yếu tố kinh tế vi mô. Những yếu tố này bao gồm tình hình tài chính chung, báo cáo tài chính, hàng hóa và dịch vụ, cung – cầu, cùng nhiều chỉ báo hoạt động khác.

Vì những nhà đầu tư cho rằng, nếu  doanh nghiệp trong một lĩnh vực hoạt động tốt, điều đó không có nghĩa là tất cả các công ty trong cùng lĩnh vực đó cũng hoạt động tốt. Nhà đầu tư luôn cố gắng xác định công ty trong một lĩnh vực sẽ có sự hoạt động tốt hơn những công ty khác.

Các yếu tố cần được chú trọng khi áp dụng phương pháp Bottom up:

• Chỉ số tài chính như tỷ số giá trên lợi nhuận, hệ số thanh toán hiện hành, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu,  tỷ suất lợi nhuận ròng.
• Khả năng tăng trưởng thu nhập, doanh thu
• Xem xét báo cáo tài chính của công ty: Bảng cân đối kế toán, báo cáo thu nhập, báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Dòng tiền của công ty ổn định và tăng trưởng theo thời gian
• Đội ngũ lãnh đạo cùng khả năng quản lý, điều hành doanh nghiệp
• Sản phẩm của công ty, lợi thế cạnh tranh, thị phần trên thị trường

Thông thường, các nhà đầu tư dài hạn sẽ sử dụng phương pháp từ dưới lên vì họ tin rằng khi một công ty hoạt động tốt, nó sẽ tiếp tục duy trì hiệu quả dù thị trường có đang biến động hay không. Thực tế, cổ phiếu mà họ đầu tư có thể rớt giá theo tình hình chung của thị trường, nhưng những nhà đầu tư này vẫn kỳ vọng nó sẽ tăng trở lại và hoạt động tốt hơn khi thị trường khởi sắc.

Ví dụ: Bàn về doanh nghiệp Vingroup – tập đoàn gồm các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực kinh doanh sản xuất khác nhau. Sẽ rất khó để đánh giá toàn bộ hoạt động kinh doanh theo phương pháp từ trên xuống (Top down). Thay vào đó, phân tích theo phương pháp từ dưới lên (Bottom up) bằng cách tập trung vào một bộ phận kinh doanh của Vingroup sẽ dễ dàng hơn.

Cụ thể, Vingroup đầu tư hàng chục triệu USD vào nhà máy sản xuất ô tô. Khi đó nhà đầu tư sẽ xem xét thời gian hoàn thành của nhà máy cùng công suất ước tính,  xem xét vòng quay hàng tồn kho, lượng hàng tồn kho đang tăng hay giảm nhanh như thế nào, … 

Nếu hàng tồn kho ngày càng tăng, suy ra việc bán ô tô của Vingroup đang bị chậm lại, ít đơn hàng. Nếu nhu cầu của nền kinh tế vĩ mô đối với sản phẩm ô tô ngày càng tăng ở Việt Nam, nhưng ô tô của doanh nghiệp lại không bán chạy, điều này cũng phản ánh được lợi thế cạnh tranh của Vingroup đang bị mất đi. Khi đó, nhà đầu tư sẽ xem xét liệu có nên đầu tư vào Vingroup vào thời điểm này hay không.

Ưu điểm

• Đầu tư theo phương pháp Bottom up là nhà đầu tư có thể theo dõi sát sao, nắm bắt kịp thời những cổ phiếu có tín hiệu tăng trưởng tốt cũng như đang được ưa chuộng trên thị trường.
• Nhà đầu tư có cái nhìn xác thực hơn về hoạt động của tổ chức thay vì đánh giá chủ quan dựa vào tình hình kinh tế thị trường.  

Nhược điểm

Hiện nay, có hàng ngàn công ty đang hoạt động và nếu không xác định được một phạm vi tìm hiểu cụ thể, nhà đầu tư dễ bị phân tán sự tập trung khi có quá nhiều lựa chọn. Đối với những nhà đầu tư còn ít kinh nghiệm, bạn dễ rơi vào sự bối rối trước thị trường rộng lớn này. 

Nên chọn phương pháp phân tích đầu tư nào?

Việc lựa chọn phương pháp đầu tư nào sẽ phụ thuộc rất nhiều vào mục tiêu đầu tư, khả năng chấp nhận rủi ro cũng như phương thức mà nhà đầu tư muốn sử dụng.

Bạn có thể chọn thực hiện theo một trong hai hoặc kết hợp cả hai để xây dựng, duy trì danh mục đầu tư của bạn. Cụ thể:

• Bạn sử dụng cách tiếp cận từ trên xuống để bắt đầu tìm kiếm một ngành có khả năng tăng trưởng tốt trong tương lai, sau đó chuyển sang sử dụng chiến lược từ dưới lên để tìm những công ty có hoạt động nổi bật trong ngành.

Top down Bottom up không có sự phân biệt là đúng hay sai. Bản thân nhà đầu tư phải cân nhắc để lựa chọn phương pháp phù hợp, vì mỗi người sẽ có một định hướng, chiến lược đầu tư riêng. Việc hiểu rõ về 2 phương pháp này sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đưa ra quyết định giao dịch.

Trên đây là toàn bộ thông tin về Top down Bottom up mà bạn đọc có thể tham khảo. Dù là phương pháp đầu tư nào, miễn là bạn chịu khó tìm tòi, nghiên cứu thì mới vận dụng thành công vào quá trình giao dịch của mình. Đừng quên theo dõi VNSC để cập nhật thêm nhiều bài học đầu tư hay nhé.