Tín phiếu là gì? Cách thức phát hành và đặc điểm phân biệt tín phiếu và trái phiếu

Định nghĩa về tín phiếu là gì còn gây thắc mắc cho nhiều người khi tìm hiểu về kênh đầu tư này, đặc biệt là khi nó rất dễ nhầm lẫn với trái phiếu. Trong bài viết sau đây, VNSC sẽ chia sẻ về khái niệm tín phiếu hay cách phân biệt đúng tín phiếu và trái phiếu đầu tư. Cùng tham khảo kỹ càng những quy định pháp luật về tín phiếu để có kế hoạch đầu tư hiệu quả nhất nhé!

Tín phiếu là gì?

Tín phiếu được hiểu là loại chứng chỉ ghi nhận một khoản nợ được phát hành trực tiếp bởi Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Nhờ đó, đây được coi là một hình thức huy động thêm các nguồn vốn từ xã hội thông qua vay vốn.

Tín phiếu sẽ xác nhận và ghi rõ ràng các quyền của chủ nợ cũng như những nghĩa vụ của bên phát hành tín phiếu. Thông thường thời hạn sử dụng tín phiếu chỉ trong một khoảng ngắn dưới 1 năm, thường là trong kỳ 3 tháng, kỳ 6 tháng, kỳ 9 tháng hoặc kỳ 1 năm.

Mục đích và cách thức phát hành tín phiếu ra thị trường

Tín phiếu phát hành nhằm mục đích gì?

Tín phiếu nhằm tạo ra lợi nhuận thông qua mức lãi suất, tối giản hóa số tiền đang được lưu thông cùng thời điểm trên thị trường tiền tệ. Đồng thời, phát hành tín phiếu cũng là phương pháp để Nhà nước thắt chặt tiền tệ và tiến hành điều tiết quá trình luân chuyển đồng tiền.

Sử dụng tín phiếu hỗ trợ giảm thiểu và chống lại tình trạng lạm phát kinh tế, kích thích các hoạt động và phát triển kinh tế giữa các tổ chức, giữa các doanh nghiệp tài chính, tạo ra được lợi nhuận chung cho nền kinh tế quốc gia.

Cách thức chính khi phát hành tín phiếu ra thị trường

Tín phiếu phát hành ra thị trường thông qua 2 cách thức chính là đấu thầu và bắt buộc. Cụ thể thông tin như sau:

Phương thức đấu thầu thông qua Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước:

Cách thức phát hành tín phiếu chính phủ do Ngân hàng Nhà nước thực hiện thông qua phương thức chính là đấu thầu. Thông tin về việc phát hành tín phiếu sẽ được thông báo đến các thành viên muốn đấu thầu qua Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước.

Sau khi những thành viên này đã hoàn tất thủ tục đăng ký đấu thầu tín phiếu, Kho bạc Nhà nước sẽ xác định mốc lãi suất cụ thể với các mã tín phiếu đang gọi thầu. Những thành viên trúng thầu sẽ được thông báo và nhận tín phiếu đã mua qua nghiệp vụ ghi sổ.

Phương thức phát hành bắt buộc:

Cách thức này sẽ phụ thuộc vào tình hình kinh tế thị trường và mục tiêu chiến lược của chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ. Ngân hàng Nhà nước sẽ thông báo phát hành tín phiếu cho các tổ chức tín dụng theo phương thức bắt buộc. Tổ chức được thông báo sẽ phải thực hiện quá trình mua tín phiếu Ngân hàng Nhà nước theo đúng Quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Các loại tín phiếu để đầu tư hiện nay

Tín phiếu hiện đang có 2 loại chính để các nhà đầu tư tham khảo, mỗi loại có đặc điểm và yêu cầu khác nhau. Cụ thể gồm:

Tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc là loại tín phiếu Chính phủ được phát hành thông qua bên chủ thế là Kho bạc nhà nước, với mục đích chính đảm bảo cân bằng ngân sách, tạo điều kiện để duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của thị trường tài chính. 

Nguồn vốn huy động được qua phát hành tín phiếu kho bạc sẽ được sử dụng vào những thiếu hụt ngân sách trong khoảng ngắn hạn. Chính phủ có nhiều cách thức để đảm bảo thanh toán khoản nợ, ví dụ như: in ấn thêm tiền, tăng mức thuế,… nên tín phiếu có tính thanh khoản cao và đúng hạn. Chính vì vậy, tín phiếu kho bạc được công nhận là hình thức đầu tư mang tính ổn định cao, khả năng thanh khoản tốt và cực ít rủi ro.

Một vài đặc trưng chính của loại tín phiếu này:

• Tín phiếu kho bạc thuộc danh mục chứng khoán chiết khấu, có mức giá bán thấp hơn so với mệnh giá. 
• Chủ sở hữu tín phiếu sẽ không nhận được lãi suất mà sẽ nhận về đúng mệnh giá sau thời gian đáo hạn. Mức lãi chính là phần chênh giữa giá thực tế khi mua và mệnh giá tín phiếu tại thời điểm bạn thanh toán.
• Phát hành chủ yếu thông qua hình thức đấu giá, theo từng lô một. Các tổ chức mua tín phiếu kho bạc phần lớn là các doanh nghiệp, các tổ chức tài chính và ngân hàng thương mại.
• Được mua bán, giao dịch nhiều trên thị trường tài chính, tính thanh khoản rất cao.
• Nhà nước sử dụng loại tín phiếu kho bạc này để điều chỉnh và tiến hành một vài chính sách tiền tệ có liên quan.

Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước

Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các chính sách tiền tệ của những tổ chức tài chính ngân hàng được thực hiện một cách hiệu quả nhất. Đặc điểm nổi bật của loại tín phiếu ngân hàng này như sau:

• Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước được phát hành đến các tổ chức tín dụng có thông tin minh bạch về tài khoản và hạch toán, tiến hành thanh toán bằng VNĐ tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
• Thời gian đáo hạn được Ngân hàng Nhà nước quy định, mốc này dưới 1 năm, nghĩa là không vượt quá 364 ngày. 
• Mệnh giá tín phiếu ngân hàng tối thiểu là 100.000 đồng hoặc là bội số của 100.000 đồng. 
• Phát hành theo hình thức ghi sổ nợ cho bên chủ thể nắm giữ.
• Ngân hàng Nhà nước có quyền chủ động trong quyết định mức lãi suất được chi trả, tự động điều chỉnh mức lãi này tùy theo diễn biến của thị trường kinh tế tài chính trong nước cũng như chính sách tiền tệ hiện hành.
• Nhà đầu tư mua tín phiếu ngân hàng với giá thấp hơn mệnh giá thực tế được ghi và nhận lại đúng mệnh giá tại thời điểm tín phiếu đáo hạn. Mức lãi chính là khoản chênh lệch khi mua.
• Các bên nắm giữ tín phiếu phải giữ cho tới kỳ đáo hạn, rất khó để trao đổi, tiến hành mua bán lại hoặc cầm cố.
• Những tổ chức tín dụng có trách nhiệm hoàn thành việc thanh toán các khoản nợ cho nhà đầu tư vào tài khoản được chỉ định bởi Ngân hàng Nhà nước..

Cách tính giá bán tín phiếu chính xác

Bạn cần quan tâm đến mệnh giá thực tế của tín phiếu khi muốn đầu tư vào loại hình này. Đơn giản thì mệnh giá của tín phiếu thông thường là mức bội số của 100 ngàn đồng, được in rõ ràng trên tín phiếu. Giá bán tín phiếu chính xác nhất được tính theo công thức phổ biến sau:

G = MG / (1 + L * t / 365)

Trong đó:

• G là mức giá bán thực tế của tín phiếu.
• MG chính là mệnh giá ban đầu của loại tín phiếu đó.
• L là mức lãi suất của tín phiếu đang nắm giữ (tính theo %/năm)
• t là thời hạn nắm giữ của tín phiếu (tính theo ngày)

Dựa vào công thức này, bạn có thể biết được mức giá bán tín phiếu hiện tại là bao nhiêu và điều chỉnh kế hoạch tài chính phù hợp. Tín phiếu là loại đầu tư có tính ổn định cao, ít rủi ro nên mức lãi suất không cao.

Đặc điểm phân biệt tín phiếu và trái phiếu

Những quy định pháp luật về tín phiếu

Tín phiếu là loại giấy tờ có giá được quy định rõ ràng trong Thông tư 92/2016/TTLT-BTC-NHNN và trong Thông tư 16/2019/TT-NHNN. Một vài nội dung chính cơ bản như sau:

• Đối tượng: Tín phiếu sẽ được phát hành đến các tổ chức tín dụng có tài khoản thanh toán bằng VNĐ tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
• Đồng tiền phát hành: Mọi quá trình phát hành tín phiếu, hạch toán và thanh toán khi đến kỳ hạn đều được thực hiện bằng đồng Việt Nam.
• Thời hạn: Tùy theo chủ thể phát hành quy định, nhưng dưới 1 năm (dưới 364 ngày).
• Mệnh giá: Tín phiếu chính phủ có mệnh giá được quy định là 100.000 đồng hoặc bội số của 100.000 đồng.
• Hình thức: Phát hành tín phiếu qua cách đấu thầu hoặc bắt buộc tùy vào tình hình kinh tế và chính sách tiền tệ.
• Lãi suất:  Ngân hàng Nhà nước sẽ quyết định mức lãi suất của tín phiếu, đảm bảo thích hợp với thị trường và đồng thuận với mục tiêu của chính sách tiền tệ theo từng giai đoạn.
• Thanh toán: Mua tín phiếu qua đấu thầu sẽ thanh toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước về nghiệp vụ thị trường mở. Còn mua tín phiếu qua hình thức bắt buộc phải thanh toán vào tài khoản được NHNN chỉ định trong ngày thanh toán tín phiếu. Đến kỳ hạn, NHNN thanh toán số tiền cho bên nắm giữ tín phiếu bằng mệnh giá ghi trên tín phiếu đó.

Bài viết trên đã chia sẻ những thông tin về các loại tín phiếu chính phủ, nêu rõ khái niệm tín phiếu là gì, những cách thức phát hành cũng như những quy định pháp luật về tín phiếu. Mong rằng thông tin này có thể giúp các nhà đầu tư hiểu rõ ràng, minh bạch hơn về loại giấy tờ có giá này.