Phân tích kỹ thuật chứng khoán là gì? Những nguyên lý cơ bản và công cụ phổ biến trong PTKT

Phân tích kỹ thuật là một bước cực kỳ quan trọng đối với bất kỳ nhà đầu tư nào khi tham gia vào thị trường chứng khoán. Vậy phân tích kỹ thuật là gì? Các nguyên lý và cách phân tích kỹ thuật chứng khoán như thế nào? Cùng Chứng khoán Vina tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé! 

Phân tích kỹ thuật là gì?

Phân tích kỹ thuật (PTKT) là một phương pháp dự đoán xu hướng giá trong tương lai dựa trên việc khảo sát giá trong quá khứ. Phương pháp này có thể được áp dụng cho chứng khoán, chỉ số, hàng hóa và các loại tài sản có thể giao dịch trong tương lai. Các nhà phân tích kỹ thuật sẽ sử dụng các biểu đồ, đồ thị, diễn biến giá cả và khối lượng giao dịch của tài sản, để từ đó, phân tích biến động cung cầu và đưa ra quyết định đầu tư.

Hiện nay, việc phân tích kỹ thuật đang được áp dụng phổ biến khi đầu tư chứng khoán và cụ thể là cổ phiếu. Việc sử dụng các công cụ kỹ thuật giúp nhà đầu tư có thể quyết định thời điểm nắm giữ hoặc mua vào/bán ra. 

Vai trò của phân tích kỹ thuật trong chứng khoán

Công cụ báo động

Phân tích kỹ thuật được coi như một công cụ báo động và cảnh báo sự phá vỡ các mức hỗ trợ và kháng cự trên biểu đồ giá. Điều này giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định mua hoặc bán vào thời điểm thích hợp. 

Ngoài ra, phương pháp này còn cho phép thiết lập các ngưỡng an toàn mới để giảm thiểu rủi ro trong giao dịch. Việc nhận biết sớm các tín hiệu thay đổi về mức giá giúp nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định chính xác và nhanh chóng, hạn chế được những tác động tiêu cực từ sự thay đổi bất ngờ của thị trường.

Công cụ xác nhận

Các phương pháp phân tích kỹ thuật được sử dụng để xác định xu hướng thay đổi của giá. Việc kết hợp các phương pháp khác nhau giúp nhà đầu tư có được cái nhìn toàn diện và chính xác nhất về thị trường chứng khoán. Từ đó, họ có thể đưa ra quyết định đầu tư phù hợp với tình hình thị trường và tăng cơ hội đạt lợi nhuận.

Công cụ dự đoán

PTKT giúp các nhà đầu tư đưa ra dự đoán về sự thay đổi của giá trong tương lai. Phương pháp này giúp giảm thiểu khả năng đoán sai do thiếu thông tin hoặc bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng đám đông. Các nhà đầu tư có thể sử dụng kết quả của phân tích kỹ thuật để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp với mục tiêu lợi nhuận của mình.

Ưu điểm và nhược điểm của phân tích kỹ thuật

Ưu điểm 

Với tỷ lệ chính xác cao, phân tích kỹ thuật giúp nhà đầu tư dễ dàng xác định thời điểm giao dịch, bao gồm việc vào lệnh, cắt lỗ và chốt lời. Đồng thời sử dụng các chỉ báo và mô hình được xây dựng bởi những nhà đầu tư chuyên nghiệp và các chuyên gia giàu kinh nghiệm để thiết lập lệnh giao dịch chính xác và phù hợp.

Một ưu điểm khác của PTKT là giúp các nhà đầu tư nắm được diễn biến giá nhanh hơn so với phân tích cơ bản. Nhờ tập trung vào diễn biến giá cả, các nhà đầu tư có thể dự đoán được xu hướng trong tương lai của cổ phiếu.

Bằng cách xem xét các khoảng thời gian nghẽn giao dịch, chúng ta có thể xác định mức hỗ trợ và kháng cự của cổ phiếu. Những khoảng thời gian này thường được đánh dấu bởi phạm vi giao dịch hẹp trong một khoảng thời gian dài và cho nhà đầu tư biết rằng lực cung, cầu đã bế tắc.

Nhược điểm 

Phân tích kỹ thuật không phải là một phương pháp chính xác và đáng tin cậy trong mọi trường hợp. Phương pháp này cung cấp nhiều tín hiệu và mô hình khác nhau, giúp nhà đầu tư có thể đưa ra dự đoán. 

Tuy nhiên, khi áp dụng phương pháp PTKT trong thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư có thể gặp rủi ro vì thị trường biến động quá nhanh. Kết quả của phân tích kỹ thuật có thể chậm hơn so với sự thay đổi thực tế trên thị trường, dẫn đến các quyết định không chính xác.

Ngoài ra, mặc dù có các tiêu chuẩn nhất định, nhưng hai nhà phân tích kỹ thuật có thể đưa ra những kịch bản khác nhau dựa trên cùng một biểu đồ. 

Dù vẫn còn một số nhược điểm, nhưng PTKT vẫn là một phương pháp có giá trị và hữu ích trong việc đưa ra quyết định đầu tư. Phân tích kỹ thuật giống như nghệ thuật hơn là khoa học, mọi quyết định đều phụ thuộc vào cách nhìn nhận của người phân tích.

Các trường phái phân tích kỹ thuật trong chứng khoán

Trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, phân tích kỹ thuật được sử dụng để đánh giá diễn biến giá cả và xu hướng của các cổ phiếu trên thị trường. Các trường phái phân tích kỹ thuật chứng khoán là những phương pháp và hướng tiếp cận khác nhau để phân tích và dự đoán sự thay đổi giá cổ phiếu. Dưới đây là các trường phái PTKT phổ biến:

Trường phái cổ điển và tân cổ điển

Đây là hai trường phái phân tích kỹ thuật chứng khoán phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi. Trường phái cổ điển tập trung vào phân tích xu hướng và các mô hình biểu đồ, trong khi đó trường phái tân cổ điển tập trung vào phân tích số liệu thống kê và các chỉ báo kỹ thuật để dự đoán xu hướng giá cả.

Trường phái Harmonic

Trường phái Harmonic là một phương pháp phân tích thị trường tập trung vào sự vận động của giá cổ phiếu mà ít quan tâm đến khối lượng giao dịch. Các nhà đầu tư theo trường phái này tin rằng giá cổ phiếu tuân theo các quy luật tự nhiên và tâm linh trong vũ trụ.

Phương pháp này dựa trên các khái niệm về sóng Elliott, mô hình Fibonacci và các yếu tố kỹ thuật khác để dự đoán hướng đi của giá cổ phiếu trong tương lai. Tuy nhiên, đây vẫn là phương pháp còn nhiều tranh cãi và không được chấp nhận chính thức bởi các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Trường phái Volume Spread Analysis

Volume Spread Analysis (VSA) là một phương pháp phân tích thị trường tập trung vào dòng tiền. Theo trường phái này, dòng tiền là yếu tố quyết định tất cả trong thị trường. Nếu có dòng tiền đổ vào một cổ phiếu, giá của nó sẽ tăng và ngược lại, nếu có dòng tiền rút ra khỏi một cổ phiếu, giá của nó sẽ giảm. 

VSA cũng tập trung vào khối lượng giao dịch và cách các nhà đầu tư chuyên nghiệp giao dịch. Từ đó phân tích xu hướng của thị trường và dự đoán giá cổ phiếu trong tương lai.

Tuy nhiên, VSA không phải là một phương pháp chính thức được chấp nhận bởi các nhà đầu tư chuyên nghiệp và vẫn đang được tranh cãi về tính hiệu quả của nó trong việc dự đoán giá cổ phiếu.

Trường phái kiểu Nhật

Trường phái phân tích kiểu Nhật là một phương pháp phân tích dựa trên nền tảng tâm lý học của các nhà đầu tư. Theo quan điểm này, tâm lý con người là yếu tố quan trọng nhất điều khiển mọi quyết định giao dịch của họ trên thị trường. 

Phương pháp kiểu Nhật bao gồm ba kiểu chính là Candlestick, Heiken Ashi và Ichimoku Kinko Hyo: 

• Candlestick là kiểu phổ biến nhất, tập trung vào mối quan hệ giữa giá mở, giá đóng, giá cao và giá thấp của một cổ phiếu trong một thời gian nhất định.
• Heiken Ashi sử dụng các biểu đồ cổ phiếu trung bình để đưa ra tín hiệu mua hoặc bán. 
• Ichimoku Kinko Hyo cung cấp một cái nhìn tổng thể về xu hướng, hỗ trợ và kháng cự của thị trường. 

Trường phái phân tích kiểu Nhật đang trở thành một trong những phương pháp phổ biến nhất trên toàn cầu và được sử dụng bởi nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Nguyên lý cơ bản trong phân tích kỹ thuật

Giá thị trường luôn biến động

PTKT giúp nhà đầu tư dự đoán được hướng đi của giá cổ phiếu, bằng cách xem xét các thay đổi của giá trên thị trường chứng khoán và thông qua các mô hình tương quan. Các yếu tố được xem xét bao gồm khối lượng giao dịch, giá đóng cửa, mức độ tăng trưởng và xu hướng chung của thị trường.

Để dự đoán giá thị trường, nhà đầu tư có thể sử dụng một số công cụ thông dụng như: 

• Biểu đồ đường
• Biểu đồ nến Nhật
• Các chỉ báo kỹ thuật như đường trung bình động 
• Chỉ số RSI và chỉ báo MACD (Moving Average Convergence Divergence).

Những công cụ này được sử dụng để hỗ trợ trong việc định lượng, đánh giá xu hướng chung của thị trường và dự đoán xu hướng giá trong tương lai.

Giá di chuyển theo xu hướng

Lý thuyết Dow cho thấy, nhà đầu tư sẽ thường thích theo dõi và đặt lệnh theo xu hướng chung. Thị trường tài chính có thể theo xu hướng tăng hoặc giảm. Mỗi xu hướng này sẽ tạo ra các đỉnh hoặc đáy mới cao hơn/thấp hơn so với đỉnh hoặc đáy trước đó. 

Tuy nhiên, cũng có trường hợp xu hướng đi ngang giữa hai đường hỗ trợ và kháng cự trong thời gian dài hay còn gọi là thị trường đi ngang. Đây không phải là xu hướng yêu thích của các nhà đầu tư vì sẽ rất khó để dự đoán những gì sẽ diễn ra tiếp theo.

Trong PTKT, việc xác định xu hướng rất quan trọng, vì thị trường thường dao động ở mức trung bình khoảng 60% thời gian. Việc dự đoán xu hướng thị trường sẽ giúp nhà đầu tư tìm được điểm vào lệnh tốt nhất. 

Lịch sử lặp lại trên thị trường tài chính

Những sự kiện và xu hướng trên thị trường tài chính trong quá khứ có thể tái diễn trong tương lai. Điều này là do các yếu tố cơ bản và kỹ thuật tác động lên thị trường vẫn còn tồn tại.

Một ví dụ về lịch sử lặp lại trên thị trường tài chính là câu nói: “Sell in May and Go Away” – thể hiện xu hướng hàng năm của thị trường chứng khoán của Mỹ. Trong khoảng thời gian giữa năm, dòng tiền vào thị trường thường sụt giảm và thị trường thường sẽ chỉ sôi động trở lại vào mùa thu. 

Các nhà đầu tư thường sử dụng phương pháp PTKT để dự đoán tương lai thông qua việc xem xét các mô hình và xu hướng đã từng xảy ra trong quá khứ. Bởi vì, nếu các yếu tố tác động trên thị trường không thay đổi quá nhiều, thì các mô hình và xu hướng cũng sẽ tiếp tục được lặp lại trong tương lai.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng lịch sử không phải là một chỉ báo chính xác tuyệt đối. Các hướng dẫn phân tích kỹ thuật chứng khoán cho thấy, thị trường tài chính có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố mới mà chúng ta không thể lường trước được. Vì vậy, để đưa ra quyết định đầu tư thông minh, nhà đầu tư cần phải cân nhắc cả các yếu tố cơ bản và kỹ thuật, đồng thời liên tục cập nhật thông tin mới nhất.

Các công cụ phân tích kỹ thuật chứng khoán

Phân tích kỹ thuật thường dựa trên nguyên tắc cốt lõi rằng giá cổ phiếu sẽ phản ánh toàn bộ thông tin và tác động đến thị trường. Thông thường, những nhà đầu tư phân tích kỹ thuật thường sử dụng hai loại công cụ chính: Các mô hình giá và các chỉ báo kỹ thuật

Các mô hình giá 

Các biểu đồ cụ thể có thể được nhìn thấy trong bất cứ khung thời gian nào được gọi là các mô hình giá. Những mô hình này giúp các nhà đầu tư xác định điểm ngoặt trên thị trường hoặc xu hướng nào đó có tiếp diễn hay không. 

Ví dụ: Các mô hình giá phổ biến nhất có thể kể đến như mô hình đảo chiều đầu vai, mô hình tam giác, mô hình hình chữ nhật và mô hình cờ. Các nhà đầu tư thường sử dụng các mô hình để dự đoán các xu hướng giá tiềm năng và đưa ra quyết định giao dịch phù hợp.

Biểu đồ trên là một ví dụ về mô hình giá tăng trong chứng khoán. Cụ thể, vai đầu vai là một mô hình kinh điển trong phân tích kỹ thuật. Mô hình này thường được sử dụng để xác định các điểm đảo chiều trên thị trường và dự đoán mức độ tăng giá tiềm năng của một cổ phiếu. 

Chỉ báo kỹ thuật

Chỉ báo kỹ thuật (Technical Indicator) là công cụ tính toán dựa trên dữ liệu giá, khối lượng hay lãi suất mở của một mã chứng khoán. Nhà đầu tư có thể sử dụng công cụ này xác định xu hướng, thanh khoản hay đưa ra những dự đoán về sự thay đổi giá trong tương lai. 

Các chỉ báo kỹ thuật thường được xây dựng dựa trên các công thức toán học hoặc các tín hiệu quan sát, xuất phát từ giá, khối lượng, số lượng hợp đồng hay vị thế đang được mở (OI).

Các chỉ báo kỹ thuật được sử dụng phổ biến trong phân tích kỹ thuật, với mục đích đưa ra quyết định mua hoặc bán cổ phiếu. Một số chỉ báo kỹ thuật thông dụng có thể kể tới như: Moving Average (MA), Relative Strength Index (RSI), Bollinger Bands, Stochastic Oscillator, MACD, và nhiều chỉ báo khác.

Trên đây là một số thông tin cơ bản, giúp hạn có cái nhìn tổng quan về phân tích kỹ thuật trong chứng khoán. PTKT có phạm vi rất rộng, bao gồm nhiều mô hình, nhiều chỉ báo khác nhau. Điều này đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức, kinh nghiệm và không ngừng cập nhật tin tức mới nhất. Vì thế, ngay từ bây giờ, hãy tìm hiểu các mô hình, chỉ báo kỹ thuật để giúp việc lựa chọn cổ phiếu hiệu quả và chính xác hơn.