Lưu ký chứng khoán là khái niệm quan trọng mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần hiểu rõ khi có ý định tham gia thị trường. Không chỉ đảm bảo quyền sở hữu tài sản, lưu ký chứng khoán còn mang lại nhiều lợi ích khi giao dịch và quản lý danh mục đầu tư. Vậy lưu ký chứng khoán là gì? Mời bạn cùng VNSC tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
1. Lưu ký chứng khoán là gì?
Lưu ký chứng khoán là việc đăng ký, lưu giữ, bảo quản và chuyển giao chứng khoán của nhà đầu tư tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Chứng khoán được lưu ký dạng phi vật lý thay vì dưới dạng giấy tờ như trước đây. Điều này giúp nhà đầu tư xác nhận quyền sở hữu, đảm bảo sự an toàn cho tài sản chứng khoán và tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch mua bán, chuyển nhượng chứng khoán.
Việc lưu ký chứng khoán của nhà đầu tư được thực hiện theo nguyên tắc là nhà đầu tư thực hiện lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký, sau đó thành viên lưu ký tái lưu ký số chứng khoán này tại VSDC. Trong đó, thành viên lưu ký thường là Công ty chứng khoán. Tổng số dư trên tài khoản lưu ký chứng khoán của khách hàng mở tại thành viên lưu ký phải luôn khớp với số dư các tài khoản lưu ký mở tại VSDC.
Ví dụ: Khi bạn mua cổ phiếu của một công ty, các cổ phiếu này sẽ được lưu ký tại tài khoản lưu ký chứng khoán của bạn tại công ty chứng khoán (nơi bạn mở tài khoản giao dịch). Công ty chứng khoán sẽ mở tài khoản lưu ký tương ứng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, đảm bảo số dư hai tài khoản này bằng nhau. Khi bạn thực hiện giao dịch với số chứng khoán này, tài khoản lưu ký sẽ ghi nhận tăng hoặc giảm.
2. Lợi ích của lưu ký chứng khoán
Việc lưu ký chứng khoán mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho nhà đầu tư mà còn cho các tổ chức tham gia thị trường. Cụ thể như sau:
2.1. Đảm bảo quyền sở hữu tài sản
Khi lưu ký chứng khoán, quyền sở hữu của bạn đối với cổ phiếu hoặc trái phiếu được xác nhận rõ ràng và được bảo vệ bởi pháp luật. Cụ thể:
- Tránh rủi ro mất giấy chứng nhận cổ phiếu: Nếu chứng khoán của bạn ở dạng giấy và bị mất hoặc hư hỏng, việc chứng minh quyền sở hữu sẽ rất khó khăn. Khi được lưu ký, quyền sở hữu chứng khoán của bạn được chuyển sang dạng điện tử, giúp lưu trữ an toàn trên hệ thống.
- Bảo vệ trước hành vi gian lận: Khi bạn đã đăng ký lưu kỹ chứng khoán, bạn đã được xác nhận quyền sở hữu số chứng khoán này theo quy định pháp luật. Điều này giúp bạn tránh gặp phải các trường hợp giả mạo hoặc tranh chấp quyền sở hữu.
Ví dụ: Một nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu Công ty X dưới dạng giấy. Trường hợp cổ phiếu này chưa được lưu ký, khi giấy chứng nhận bị mất, nhà đầu tư phải trải qua quy trình xác minh và cấp lại rất phức tạp. Tuy nhiên, nếu cổ phiếu đã được lưu ký, quyền sở hữu của nhà đầu tư được bảo toàn trên hệ thống.
2.2. Dễ dàng thực hiện giao dịch
Khi bạn giao dịch số chứng khoán đã được lưu ký, tài khoản lưu ký sẽ tự động cập nhật tăng hoặc giảm trên hệ thống. Bạn không cần phải xử lý các thủ tục giấy tờ phức tạp như trước. Ưu điểm của việc này như sau:
- Giao dịch được thực hiện nhanh chóng: Giao dịch chứng khoán trên thị trường hiện nay đều được thực hiện thông qua hệ thống điện tử kết nối trực tiếp với VSDC. Điều này giúp việc ghi nhận tăng/giảm trên các tài khoản lưu ký của nhà đầu tư được cập nhật tự động, các giao dịch được xử lý gần như ngay lập tức.
- Tiết kiệm thời gian và công sức: Vì các thông tin đã được cập nhật trên hệ thống, bạn chỉ thực hiện giao dịch với một click chuột, không cần phải xuất trình giấy chứng nhận cổ phiếu hoặc thực hiện các thủ tục công chứng như trước đây.
Ví dụ: Khi bạn muốn bán 1.000 cổ phiếu Công ty Y trên sàn chứng khoán, hệ thống sẽ tự động trừ số cổ phiếu tương ứng từ tài khoản lưu ký của bạn và chuyển quyền sở hữu cho người mua. Bạn không cần phải làm thủ tục giấy tờ nào.
2.3. Nhận quyền lợi tự động
Khi bạn lưu ký chứng khoán, các quyền lợi của bạn đối với số chứng khoán đang sở hữu như cổ tức, quyền mua cổ phiếu mới hoặc các quyền lợi khác sẽ được tự động ghi nhận và phân phối qua hệ thống mà không cần bạn phải trực tiếp tham gia. Cụ thể:
- Nhận cổ tức dễ dàng: Thay vì phải liên hệ công ty phát hành để nhận cổ tức, số tiền sẽ được chuyển trực tiếp vào tài khoản chứng khoán hoặc tài khoản ngân hàng liên kết của bạn.
- Thực hiện quyền mua cổ phiếu mới: Khi công ty phát hành thêm cổ phiếu, bạn sẽ nhận được thông báo qua hệ thống và có thể thực hiện quyền mua mà không cần thủ tục giấy tờ.
Ví dụ: Công ty Z chia cổ tức bằng tiền mặt, nhà đầu tư đã lưu ký sẽ nhận được tiền trực tiếp vào tài khoản chứng khoán hoặc tài khoản ngân hàng mà không cần liên hệ trực tiếp với công ty.
2.4. Tăng tính an toàn và minh bạch
Lưu ký chứng khoán giúp các giao dịch được ghi nhận và quản lý trên hệ thống một cách minh bạch. Điều này mang lại sự an tâm cho nhà đầu tư, đặc biệt khi thị trường ngày càng phức tạp. Cụ thể, lưu ký chứng khoán giúp:
- Hạn chế sai sót trong giao dịch: Tất cả các giao dịch đều được ghi lại trên hệ thống, bạn có thể dễ dàng kiểm tra lịch sử giao dịch hoặc xác minh thông tin bất kỳ lúc nào.
- Giảm thiểu rủi ro pháp lý: Với chứng khoán lưu ký, quyền sở hữu của bạn được bảo vệ và ghi nhận chính thức, giảm thiểu khả năng tranh chấp hoặc các rủi ro pháp lý không đáng có.
3. Quy trình lưu ký chứng khoán
Để đảm bảo quyền sở hữu tài sản và hỗ trợ các giao dịch trên thị trường chứng khoán, việc thực hiện lưu ký là bắt buộc đối với mọi nhà đầu tư. Quy trình lưu ký chứng khoán có thể được chia thành các bước chi tiết sau:
3.1. Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
Bạn chuẩn bị hồ sơ gồm những giấy tờ sau để thực hiện mở một tài khoản lưu ký tại công ty chứng khoán:
- Photo và bản gốc CMND/CCCD/Hộ chiếu còn hiệu lực nếu đăng ký cho cá nhân, bản photo có công chứng Giấy đăng ký kinh doanh nếu đăng ký cho tổ chức.
- Điền vào “Phiếu gửi chứng khoán” theo mẫu theo quy định của từng công ty chứng khoán.
- Sổ cổ đông hoặc Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần (bản gốc).
3.2. Bước 2: Tiến hành mở tài khoản lưu ký chứng khoán
Trường hợp 1: Bạn đã có tài khoản tại công ty chứng khoán
Bạn mang hồ sơ đến sàn giao dịch/trụ sở/phòng giao dịch gần nhất của công ty chứng khoán đó. Tiếp theo, thực hiện theo hướng dẫn của nhân viên.
Trường hợp 2: Bạn chưa có tài khoản tại công ty chứng khoán
Trước tiên, bạn cần chuẩn bị hồ sơ mở tài khoản giao dịch, đến trụ sở/chi nhánh/phòng giao dịch của công ty chứng khoán bạn muốn mở tài khoản và thực hiện theo hướng dẫn của nhân viên. Hồ sơ mở tài khoản giao dịch bao gồm:
- Đăng ký cho cá nhân: CMND/CCCD/Hộ chiếu còn thời hạn, đảm bảo bạn trên 18 tuổi theo thông tin trên CMND/CCCD/Hộ chiếu.
- Đăng ký cho doanh nghiệp:
-
- Bản sao CMND/CCCD của người Đại diện pháp luật của doanh nghiệp
- Giấy Chứng nhận Đăng ký Doanh nghiệp
- Giấy Chứng nhận Đăng ký Mẫu dấu
- Giấy bổ nhiệm Người đại diện theo pháp luật
- Giấy Ủy quyền của Người đại diện công ty (trường hợp người tới đăng ký không phải người đại diện)
- Bản sao CMND/CCCD của Người được Ủy quyền.
Sau khi mở tài khoản thành công, bạn nộp hồ sơ và tiến hành mở tài khoản lưu ký chứng khoán theo hướng dẫn của nhân viên.
4. Các loại phí liên quan đến lưu ký chứng khoán
Sau khi hiểu rõ lưu ký chứng khoán là gì cùng những lợi ích và quy trình thực hiện, bạn cần quan tâm đến một số loại phí liên quan khi thực hiện việc này. Cụ thể như sau:
4.1. Phí mở tài khoản lưu ký
Hiện nay, hầu hết các công ty chứng khoán tại Việt Nam đều miễn phí mở tài khoản lưu ký nhằm thu hút nhà đầu tư.
Lưu ý: Một số công ty chứng khoán có thể áp dụng phí mở tài khoản trong những trường hợp đặc biệt. Bạn nên kiểm tra chính sách của công ty chứng khoán trước khi mở tài khoản để nắm rõ khoản phí này.
4.2. Phí lưu ký chứng khoán hàng tháng
Đây là khoản phí bạn phải trả để lưu giữ chứng khoán trong tài khoản tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thông qua công ty chứng khoán. Mức phí được quy định tùy theo loại chứng khoán lưu ký. Cụ thể:
- Cổ phiếu, chứng chỉ quỹ: Thường dao động từ 0,3 – 0,5 đồng/cổ phiếu/tháng.
- Trái phiếu: Mức phí thường thấp hơn, khoảng 0,2 đồng/trái phiếu/tháng.
- Một số công ty chứng khoán có chính sách miễn phí lưu ký để thu hút nhà đầu tư.
Lưu ý: Phí này được cộng dồn từng ngày, hiển thị trong mục Nợ trong Tài sản của khách hàng. Thông thường, các công ty chứng khoán sẽ thu phí này vào cuối tháng hoặc đầu tháng tiếp theo. Bạn nên kiểm tra định kỳ để đảm bảo rằng phí lưu ký được trừ đúng.
Ví dụ: Giả sử, bạn sở hữu 10.000 cổ phiếu của Công ty X với phí lưu ký là 0,3 đồng/cổ phiếu/tháng, tổng phí lưu ký mỗi tháng sẽ là: 10.000 x 0,3 = 3.000 đồng/tháng.
Kết luận
Trên đây là một số thông tin cơ bản về lưu ký chứng khoán là gì, các quy định, lợi ích và quy trình thực hiện lưu ký chứng khoán. Đây là bước quan trọng để bảo vệ tài sản, giúp bạn an tâm hơn khi đầu tư. VNSC mong rằng bài viết này đã giải đáp mọi thắc mắc của bạn về lưu ký chứng khoán.
VNSC by Finhay 
25-04-2025 10:45:43 
