Lợi suất trái phiếu là thông tin quan trọng mà các nhà đầu tư cần quan tâm khi đầu tư vào các trái phiếu do tổ chức phát hành. Đặc biệt là trái phiếu Chính phủ. Vậy lợi suất TPCP là gì? Mức lợi suất hiện nay ra sao? Để hiểu hơn về thông tin này, hãy cùng Chứng khoán Vina tìm hiểu trong bài viết sau đây. 

Lợi suất trái phiếu Chính phủ là gì?

Khi mua trái phiếu Chính phủ (TPCP), bên ngoài lãi suất định kỳ, nhà đầu tư còn nhận được một khoản lợi nhuận nữa, trong tiếng anh là Yield, được hiểu là lợi suất. 

Lợi suất trái phiếu Chính phủ là tỷ lệ lãi suất Chính phủ của một quốc gia phải trả cho các nhà đầu tư khi phát hành trái phiếu, không phân biệt việc phát hành bằng nội tệ hay ngoại tệ. Lợi suất TPCP thường được sử dụng để đánh giá quỹ đạo của một nền kinh tế, và cũng là một chỉ số quan trọng để đo lường rủi ro.

Khi Chính phủ phát hành trái phiếu, nhà đầu tư sẽ mua trái phiếu và trở thành chủ sở hữu trái phiếu. Lợi suất TPCP được tính dựa trên tổng lãi suất mà Chính phủ trả cho các chủ sở hữu trái phiếu trong khoản thời gian sở hữu trái phiếu.

Khi lợi suất của một trái phiếu tăng, giá trị của trái phiếu đó sẽ giảm và ngược lại. Tuy nhiên, khi lợi suất trái phiếu tăng, đồng nghĩa với việc rủi ro vay vốn của Chính phủ tăng lên.

Lợi suất trái phiếu Chính phủ có đặc điểm gì?

Lợi suất trái phiếu Chính phủ là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng giúp các nhà đầu tư quyết định về hình thức và thời hạn đầu tư. Chỉ số này được chia làm hai loại dựa trên cách tính lãi suất: 

• Trái phiếu lãi suất cố định: được xác định dựa trên tỷ lệ % cố định theo mệnh giá trái phiếu tại thời điểm mua.
• Trái phiếu lãi suất thả nổi: được trả trong các kỳ và biến động tăng hoặc giảm theo một lãi suất tham chiếu.

Ngoài ra, lợi suất trái phiếu Chính phủ còn có một số đặc điểm riêng biệt như tính ổn định, được miễn thuế thu nhập và lãi suất thấp hơn so với các loại trái phiếu khác. Tuy nhiên, lợi suất TPCP phụ thuộc vào kỳ hạn và một vài yếu tố khác như sự ổn định chính trị, kinh tế vĩ mô hoặc mức độ tín nhiệm của một quốc gia.

Lợi tức trái phiếu tỷ lệ nghịch với giá trị hiện tại của nó. Tức là lợi tức càng lớn thì giá thị trường hiện tại của trái phiếu càng thấp. Do đó, các nhà đầu tư cần phải xem xét kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến lợi suất trái phiếu trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Một số điểm cần lưu ý về lợi suất trái phiếu Chính phủ

Để hiểu rõ hơn về lợi suất TPCP, bạn cần lưu ý:

Nơi thanh toán lợi suất trái phiếu 

Việc thanh toán lợi suất trái phiếu Chính phủ được thực hiện tại Kho bạc Nhà nước. Khi trái phiếu đến hạn trả lãi mà chủ sở hữu chưa nhận được tiền lãi, Bộ Tài chính sẽ bảo lưu cả gốc và lãi trong thời hạn phát hành.

Trong khoảng thời gian này, trái chủ sẽ được hưởng lãi suất tương đương với lãi suất tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn. Ngoài ra, để tăng tính thanh khoản, các ngân hàng thương mại cũng thường mua lại trái phiếu Chính phủ từ các trái chủ và thanh toán lợi suất cho họ. Tuy nhiên, giá trị thanh toán này có thể thấp hơn so với giá trị trái phiếu khi phát hành, do ảnh hưởng của yếu tố thị trường và kỳ hạn của trái phiếu.

Các yếu tố ảnh hưởng đến lợi suất trái phiếu

• Giá trị của đồng tiền phát hành trên thị trường ngoại hối: Điều này liên quan đến sự thay đổi giá trị của đồng tiền trong nước so với các đồng tiền ngoại tệ khác. Khi giá trị đồng tiền giảm, lợi suất trái phiếu Chính phủ có thể tăng.
• Uy tín tín dụng của Chính phủ phát hành: Nếu Chính phủ có uy tín tốt, đảm bảo khả năng trả nợ và vận hành tài chính ổn định, trái phiếu Chính phủ sẽ được đánh giá cao.
• Sự ổn định của chủ thể phát hành: Nếu có những biến động chính trị hoặc tài chính xảy ra trong phạm vi quốc gia, lợi suất trái phiếu Chính phủ có thể bị ảnh hưởng.

Chỉ số kinh tế

Lợi tức trái phiếu là một chỉ số kinh tế quan trọng được sử dụng để đánh giá sức khỏe của một nền kinh tế. Khi lợi suất trái phiếu tăng, điều này cho thấy rủi ro lớn hơn và sức khỏe của nền kinh tế đang giảm. Ngược lại, khi lợi suất giảm, điều này cho thấy rủi ro giảm và nền kinh tế đang phát triển tốt hơn.

Ngoài ra, nếu lợi tức của một trái phiếu cao hơn so với khi nó được phát hành, thì đây là dấu hiệu cho thấy chủ thể phát hành gặp căng thẳng về tài chính và có thể không trả được tiền vốn ban đầu. Do đó, lợi tức trái phiếu là một chỉ số quan trọng được các nhà kinh tế quan tâm và theo dõi.

Cập nhật lợi suất trái phiếu Chính phủ hiện nay

Theo Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), lợi suất trái phiếu Chính phủ trong tháng 1/2023 giảm ở tất cả các kỳ hạn.

Trong tháng 1/2023, trên thị trường sơ cấp, Kho bạc Nhà nước tổ chức 8 phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ với tổng giá trị gọi thầu là 34.000 tỷ đồng, tỷ lệ trúng thầu đạt 96,6% (theo tổng hợp của Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam – VBMA). 

Kho bạc Nhà nước gọi thầu các kỳ hạn trong 5 năm, 7 năm, 10 năm và 15 năm. Tuy nhiên chỉ có trái phiếu có kỳ hạn 10 năm và 15 năm trúng thầu, lần lượt ở mức 16.332 tỷ đồng và 16.500 tỷ đồng. Lãi suất trúng thầu trung bình của trái phiếu trong tháng 1/2023 giảm như sau: 

• Kỳ hạn 10 năm đã giảm còn 4,45%, giảm 0,3% so với tháng 12/2022
• kỳ hạn 15 năm cũng giảm còn 4,65%, giảm 0,22% so với tháng 12/2022.

Điều này cho thấy rằng, trên thị trường sơ cấp đang có sự ổn định trong việc phát hành trái phiếu với tỷ lệ trúng thầu cao và giá trị đấu thầu thành công ổn định. Sự giảm lãi suất của các kỳ hạn trúng thầu cũng là tin tốt đối với các nhà đầu tư, cho thấy rằng sự ổn định kinh tế và tín dụng được duy trì.

Nguồn: VBMA

Nhìn chung, các kỳ hạn trái phiếu Chính phủ trong tháng 1/2023 giảm lãi suất đáng kể, trung bình giảm trên 20 điểm so với tháng 12/2022, ngoại trừ kỳ hạn 20 và 30 năm giảm 13 điểm. Áp lực tăng lãi suất đã giảm mạnh vào đầu năm nhờ đồng Việt Nam mạnh lên so với đồng USD và lạm phát vẫn trong mức kiểm soát. Chênh lệch lãi suất giữa trái phiếu Chính phủ Việt Nam và Mỹ tiếp tục thu hẹp ở hầu hết các kỳ hạn trong giai đoạn đầu năm 2023 này.

Để có sự lựa chọn chính xác trong đầu tư, cần phải tìm hiểu và so sánh kỹ càng giữa các kênh, các sản phẩm tài chính. Hy vọng thông qua việc chia sẻ khái niệm và đặc điểm của lợi suất trái phiếu Chính phủ, nhà đầu tư đã hiểu rõ hơn về kênh đầu tư này, từ đó có những nhận định đúng đắn, chọn đúng thời điểm trước khi rót vốn.