Niềm tin của nhà đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) hiện nay sụt giảm nặng nề bởi nhiều bê bối bị phát hiện năm 2022. Trong năm 2023 này, có nên đầu tư trái phiếu doanh nghiệp không? Cần lưu ý điều gì khi đầu tư? Bạn hãy cùng Chứng khoán VINA tìm hiểu vấn đề này dưới đây.

Tổng quan thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ 2019 đến nay tăng trưởng nhanh, có dấu hiệu tăng trưởng nóng. Tổng giá trị trái phiếu phát hành năm 2022 tuy đã giảm 64,4% so với 2021 nhưng vẫn lên tới 269.733 tỷ đồng.

Nguồn: Báo cáo thị trường trái phiếu năm 2022 – VnDirect

Khi một thị trường tăng trưởng nóng sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Và thực tế là đã có các vụ bê bối liên quan tới thao túng thị trường, sai phạm trong việc phát hành và sử dụng vốn, mất khả năng thanh toán nợ được phát hiện. Niềm tin của nhà đầu tư về trái phiếu doanh nghiệp đang giảm sút nghiêm trọng. Điều này khiến nhu cầu đầu tư sụt giảm kể từ đầu năm 2023 đến nay. 

Trước tình hình đó, Chính phủ và Bộ Tài chính đã ban hành, sửa đổi các văn bản pháp lý. Một số quy định chính trong Nghị định 08/2023/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 5/3/2023 đáng chú ý như sau:

• Nếu không thể thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi trái phiếu, doanh nghiệp có thể đàm phán với trái chủ để thanh toán trái phiếu bằng tài sản khác (đối với trái phiếu phát hành tại thị trường Việt Nam).
• Doanh nghiệp được phép thay đổi điều kiện, điều khoản, kỳ hạn trái phiếu đã phát hành. Kỳ hạn trái phiếu có thể kéo dài thêm tối đa 2 năm. Tuy nhiên, việc thay đổi phải nhận được sự đồng ý của các trái chủ.

Triển vọng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Những điều chỉnh về khuôn khổ pháp luật và nhận thức mới của nhà đầu tư về thị trường trái phiếu doanh nghiệp mở ra một chu kỳ mới của thị trường này. Trong chu kỳ mới, thị trường tăng trưởng chậm hơn nhưng phát triển ổn định hơn.

Theo nhiều chuyên gia, trong giai đoạn 2023 – 2024, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ có sự suy giảm về quy mô tạm thời. Chu kỳ phát triển mới sẽ bắt đầu từ năm 2025. Nhận định này được đưa ra dựa trên một số căn cứ như: 

• Luật chứng khoán thay đổi, việc phát hành trái phiếu dễ dàng hơn, nhà đầu tư cá nhân cũng dễ dàng tiếp cận thị trường. Trong tương lai, nhóm nhà đầu tư cá nhân sẽ trở thành nhân tố quan trọng.
• Luật Bất động sản thay đổi, mở ra chu kỳ mới cho thị trường trái phiếu bất động sản phát triển.
• Cuối năm 2023 lạm phát toàn cầu sẽ giảm, tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển.
• Trong 2023 – 2024, có tới 679,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn, chiếm khoảng 49% số lượng đang lưu hành. Dự kiến 2025 nhu cầu phát hành sẽ tăng mạnh.
• Nhiều doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm sẽ tham gia thị trường. Nhà đầu tư có thêm cơ sở tin cậy để lựa chọn trái phiếu, hạn chế rủi ro tín dụng.

Như vậy, sau thời gian ảm đạm năm 2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có nhiều triển vọng để dần phục hồi trong 2023 và 2024 để đón chào chu kỳ phát triển mới bắt đầu từ 2025. 

Vậy có nên mua trái phiếu doanh nghiệp trong năm nay không? Câu trả lời là có. Tuy nhiên, bạn vẫn cần lưu ý về việc đa dạng hóa danh mục, không để hết trứng cùng một giỏ để hạn chế rủi ro có thể gặp phải. 

Cách đầu tư trái phiếu doanh nghiệp

Có 2 cách đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, gồm đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp. Cụ thể như sau:

• Đầu tư trực tiếp: Nhà đầu tư tự mình đăng ký mở tài khoản chứng khoán tại Sở giao dịch hoăc Công ty chứng khoán. Việc nghiên cứu và lựa chọn tổ chức phát hành, loại trái phiếu và tiến hành mua – bán trái phiếu đều do nhà đầu tư tự thực hiện.
• Đầu tư gián tiếp: Là việc đầu tư thông qua các quỹ đầu tư trên thị trường. Nhà đầu tư lựa chọn quỹ đầu tư phù hợp và tiến hành góp vốn vào quỹ này. Công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp có chuyên gia tài chính thực hiện nghiên cứu sản phẩm và tiến hành đầu tư, nhà đầu tư không cần trực tiếp thực hiện.

Rủi ro khi đầu tư TPDN

Đầu tư trái phiếu doanh nghiệp có độ an toàn nhất định. Tuy nhiên cũng có rủi ro, bạn cần cần chuẩn bị tốt để đối mặt với một số rủi ro sau:

Rủi ro lãi suất

Rủi ro trái phiếu doanh nghiệp đầu tiên là lãi suất. Lãi suất thị trường tỉ lệ nghịch với giá trái phiếu. Thông thường, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cao hơn lãi suất tiền gửi ngân hàng hoặc lãi suất chung của thị trường. Điều này quyết định thu nhập của nhà đầu tư trái phiếu. Nhu cầu mua và nắm giữ trái phiếu đến ngày đáo hạn tăng cao.

Tuy nhiên, khi lãi suất thị trường tăng cao, lãi suất tiền gửi ngân hàng cũng tăng. Khi đó, thu nhập trái chủ sẽ thấp hơn gửi tiết kiệm ngân hàng, nhu cầu mua trái phiếu, giá trái phiếu và lãi suất trái phiếu sẽ giảm. Nếu bạn bán trái phiếu lúc này sẽ bị thua lỗ.

Rủi ro thanh khoản

Rủi ro thanh khoản xảy ra khi nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp không thể bán được trái phiếu trên thị trường, buộc phải nắm giữ đến khi đáo hạn để lấy lại vốn từ doanh nghiệp. Thanh khoản trái phiếu thường liên quan trực tiếp tới uy tín doanh nghiệp phát hành.

Trường hợp khác, khi lãi suất thị trường tăng, nhu cầu bán trái phiếu sẽ tăng. Lúc này, cung lớn hơn cầu cũng là nguyên nhân khiến bạn khó bán trái phiếu nhanh chóng với giá cao. Do đó, bạn nên tìm và đầu tư vào trái phiếu của những doanh nghiệp uy tín, có tài sản đảm bảo và dự đoán xu hướng thị trường để đưa ra quyết định đúng đắn.

Rủi ro tái đầu tư

Rủi ro tái đầu tư là việc nhà đầu tư đã nhận được tiền nhưng không thể tái đầu tư với mức lãi suất ban đầu. Đây là rủi ro khá phổ biến ở một số loại trái phiếu doanh nghiệp. Bạn cần tìm hiểu rõ thông tin trước khi mua để tránh gặp phải rủi ro này.

Rủi ro lạm phát

Lạm phát hiểu đơn giản là sự mất giá của một đồng tiền. Nghĩa là cũng một số tiền X ở trước lạm phát sẽ có giá trị cao hơn khi lạm phát xảy ra. Khi tốc độ lạm phát nhanh hơn tốc độ sinh lời của trái phiếu, nhà đầu tư sẽ bị thua lỗ.

Rủi ro xếp hạng

Hầu hết các doanh nghiệp trên thế giới đều được xếp hạng bởi 2 tổ chức xếp hạng Standard & Poor hoặc Moody’s. Xếp hạng doanh nghiệp thể hiện uy tín và năng lực tài chính của doanh nghiệp đó. Điều này ảnh hưởng lớn tới quyết định mua trái phiếu của nhà đầu tư.

Doanh nghiệp xếp hạng thấp sẽ khó vay vốn và thường phải chịu mức lãi suất vay vốn cao. Nếu bạn mua trái phiếu của doanh nghiệp này, khả năng nhận lãi đúng hạn thấp hơn do công ty bị áp lực trải lãi đè nặng. Việc bán trái phiếu để thu hồi vốn cũng rủi ro vì khó bán và giá bán sẽ thấp.

Lưu ý đầu tư trái phiếu doanh nghiệp

Để hạn chế rủi ro, tối ưu lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Trước khi đầu tư, bạn cần lựa chọn thời điểm mua trái phiếu. Khi thị trường biến động hoặc suy thoái là thời điểm phù hợp để mua trái phiếu vì rủi ro thấp. Ngược lại, trong thời kỳ chứng khoán bùng nổ, nhiều nhà đầu tư lựa chọn cổ phiếu vì có mức sinh lời cao hơn.
• Dựa vào báo cáo tài chính, vị thế doanh nghiệp trong ngành, uy tín công ty và ban quản trị để đánh giá doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Những yếu tố này cho bạn biết đó có phải là doanh nghiệp đáng để đầu tư hay không.
• Xem xét tới rủi ro về lãi suất. Một doanh nghiệp đưa ra mức lãi suất trái phiếu cao chứng tỏ doanh nghiệp đó đang hoạt động tốt, cũng có thể là cái bẫy để thu hút nhiều người mua hơn.
• Bạn nên lựa chọn trái phiếu có thời hạn phù hợp với kế hoạch tài chính của mình. Muốn vậy, bạn nên lập kế hoạch tài chính ngắn hạn và dài hạn trước khi quyết định đầu tư.
• Để đảm bảo thanh khoản, bạn nên chọn mua trái phiếu doanh nghiệp có tài sản đảm bảo. Tài sản đảm bảo thường là bất động sản, cổ phiếu, các chương trình, dự án hoặc kết hợp các tài sản này.

Tóm lại, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp an toàn hơn cổ phiếu nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Chứng khoán VINA hy vọng qua bài viết này, bạn có thể nắm rõ các rủi ro này và vận dụng những lưu ý khi đầu tư để hạn chế rủi ro, tối đa lợi nhuận.