Chỉ số NPV là gì? 3 lưu ý khi sử dụng chỉ số NPV trong đầu tư tài chính

Chỉ số NPV (Net Present Value) là công cụ giúp nhà đầu tư đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án dựa trên việc quy đổi giá trị dòng tiền ở tương lai về hiện tại. Vậy chỉ số NPV là gì? Hãy cùng VNSC tìm hiểu khái niệm, ý nghĩa, cách tính và những lưu ý quan trọng khi sử dụng chỉ số này trong bài viết dưới đây.

Chỉ số NPV là gì?

Chỉ số NPV (Net Present Value) là giá trị hiện tại ròng của các dòng tiền mà dự án đầu tư tạo ra, sau khi đã trừ đi chi phí đầu tư ban đầu. Chỉ số này giúp đánh giá tổng lợi ích ròng mà dự án mang lại khi quy đổi toàn bộ các dòng tiền về giá trị tại thời điểm hiện tại.

Ý nghĩa của chỉ số NPV

Chỉ số NPV giúp nhà đầu tư đánh giá khả năng sinh lời, mức độ rủi ro và hiệu quả sau đầu tư của dự án, so sánh các dự án đầu tư với nhau và hỗ trợ lập chiến lược đầu tư dài hạn. Cụ thể như sau:

Đánh giá khả năng sinh lời của dự án

NPV cung cấp con số trực quan về lợi nhuận ròng sau khi trừ đi chi phí đầu tư ban đầu, giúp bạn đánh giá khả năng sinh lời thực tế của dự án. Cụ thề, kết quả NPV có ý nghĩa như sau:

• NPV > 0: Dự án không chỉ bù đắp được chi phí đầu tư mà còn tạo ra lợi nhuận. Đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy dự án đáng để triển khai.
• NPV = 0: Dự án hòa vốn, không lãi cũng không lỗ. Trong trường hợp này, quyết định đầu tư phụ thuộc vào các yếu tố bổ sung như chiến lược kinh doanh, mục tiêu dài hạn, lợi ích cộng đồng…
• NPV < 0: Dự án không có hiệu quả kinh tế, có nguy cơ gây lỗ và cần cân nhắc loại bỏ.

Ngoài ra, nhìn vào công thức tính NPV có thể thấy giá trị dòng tiền mà dự án tạo ra giảm dần theo thời gian. Tốc độ giảm phụ thuộc phần lớn vào tỷ lệ chiết khấu (r). Điều này cho nhà đầu tư biết về thời gian dự án sinh lời hiệu quả để xây dựng kế hoạch phù hợp, hạn chế ảnh hưởng của tỷ lệ chiết khấu. 

So sánh các dự án đầu tư với nhau

Khi có nhiều dự án, chỉ số NPV là thước đo chung, quy các giá trị kinh tế của các dự án về hiện tại, giúp nhà đầu tư so sánh và lựa chọn dễ dàng hơn. Cụ thể, bạn nên ưu tiên dự án với giá trị NPV lớn hơn vì thường mang lại lợi ích kinh tế lớn hơn về quy mô và thời gian thực hiện.

Đánh giá mức độ rủi ro của dự án

Mức độ rủi ro của dự án được thể hiện qua mức độ thay đổi của NPV khi tỷ lệ chiết khấu tăng. Cụ thể:

• Nếu NPV giảm mạnh khi tỷ lệ chiết khấu tăng, thị trường lúc này đang không ổn định, mức độ rủi ro của dự án cao.
• Nếu NPV giảm ít khi tỷ lệ chiết khấu tăng, dòng tiền của dự án ổn định hơn, mức độ rủi ro thấp hơn.

Ví dụ: Một dự án kỳ vọng thu được 1 tỷ đồng mỗi năm trong 5 năm tới. Nếu tỷ lệ chiết khấu là 10%, NPV là 3 tỷ đồng. Nhưng nếu tỷ lệ chiết khấu tăng lên 15% (do thị trường xấu đi), NPV giảm xuống còn 2 tỷ đồng. Điều này cho thấy dự án nhạy cảm thay đổi và có khả năng xảy ra rủi ro cao.

Ngược lại, một dự án khác có NPV chỉ giảm từ 3 tỷ xuống 2,8 tỷ đồng khi tỷ lệ chiết khấu tăng từ 10% lên 15%. Điều này chứng minh dự án có rủi ro chậm và dòng tiền tương lai ổn định hơn.

Hỗ trợ lập chiến lược đầu tư dài hạn

Việc tính toán chỉ số NPV có thể giúp doanh nghiệp lựa chọn được dự án phù hợp, tập trung vào dự án bền vững và định hướng sử dụng vốn trong dài hạn. Cụ thể:

• Tập trung vào các dự án bền vững: Những dự án có NPV dương và ổn định qua thời gian thường là nền tảng để phát triển bền vững và củng cố vị thế trên thị trường.
• Định hướng sử dụng vốn: NPV giúp doanh nghiệp xác định các lĩnh vực hoặc dự án mang lại giá trị cao nhất, từ đó tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực.

Đo lường hiệu quả sau đầu tư

So sánh NPV dự kiến so với NPV thực tế giúp bạn đo lường hiệu quả sau khi dự án hoàn thành. Dựa vào đó, bạn có thể tìm ra điểm yếu và tìm cách khắc phục trong các dự án tương tự sau này. Cụ thể:

• Phân tích chênh lệch: Nếu NPV thực tế thấp hơn dự kiến, dự án không hiệu quả. Bạn cần tìm ra nguyên nhân và rút kinh nghiệm cho các dự án tiếp theo.
• Tối ưu hóa quy trình: Dựa vào phân tích trên, bạn có thể cải thiện quy trình lập kế hoạch, triển khai và quản lý các dự án sau này tốt hơn. Từ đó, bạn nâng cao khả năng quản lý tài chính cá nhân của mình.

Cách tính chỉ số NPV và ví dụ

Công thức tính NPV như sau:

Trong đó:

• Ct: Dòng tiền thu được tại thời điểm t.
• r: Tỷ lệ chiết khấu, thường được tính theo công thức WACC.
• n: Số năm thực hiện dự án.
• C: Chi phí đầu tư ban đầu.

Ví dụ: Giả sử một dự án yêu cầu chi phí đầu tư ban đầu là 1 tỷ đồng, dự kiến mang lại dòng tiền 300 triệu đồng mỗi năm trong 5 năm, tỷ lệ chiết khấu là 10%. NPV của dự án này là:

NPV = 300/(1+0,1)^1 + 300/(1+0,1)^2 + 300/(1+0,1)^3 + 300/(1+0,1)^4 + 300/(1+0,1)^5 – 1000 = 231 triệu đồng.

Như vậy, NPV của dự án là 231 triệu đồng, có thể cân nhắc đầu tư. 

Ưu và nhược điểm của chỉ số NPV

Trước khi sử dụng chỉ số NPV để phân tích và đánh giá dự án đầu tư, bạn nên tìm hiểu ưu và nhược điểm của chỉ số này để vận dụng hiệu quả hơn.

Ưu điểm

• Dễ sử dụng: Công thức tính NPV đơn giản, dễ hiểu, ai cũng có thể sử dụng dễ dàng để tính toán với dự án đầu tư của mình.
• Dễ so sánh: Kết quả công thức tính NPV là con số cụ thể, giúp bạn dễ dàng so sánh hiệu quả của các dự án với nhau. Từ đó, lựa chọn được dự án khả thi nhất.
• Có thể tùy chỉnh: Yếu tố tỷ lệ chiết khấu (r) trong công thức tính NPV có thể tùy chỉnh theo tình hình thị trường. Điều này giúp bạn điều chỉnh kết quả dự án dựa theo biến động thực tế, đưa ra đánh giá chính xác hơn.

Nhược điểm

• Phụ thuộc vào tỷ lệ chiết khấu: Xác định sai tỷ lệ chiết khấu có thể dẫn đến kết quả không chính xác.
• Kết quả là con số ước tính: Kết quả NPV ở hiện tại được tính dựa theo phỏng đoán của bạn vào những biến đổi có thể xảy ra trong tương lai, ảnh hưởng tới hiệu quả dự án. Phòng đoán của bạn không đúng, tỷ lệ chiết khấu sai thì NPV sẽ sai.

Một số lưu ý khi dùng chỉ số NPV

Để vận dụng chỉ số NPV để đánh giá dự án hiệu quả, bạn cần xác định chính xác dòng tiền dự kiến, lựa chọn tỷ lệ chiết khấu phù hợp và kết hợp với các chỉ số khác. Cụ thể như sau:

Xác định chính xác dòng tiền dự kiến (C)

Dòng tiền này bao gồm tất cả các khoản thu nhập và chi phí liên quan đến dự án như doanh thu, chi phí vận hành, chi phí bảo trì và các khoản thuế. Những thay đổi về thị trường, lạm phát hoặc chi phí không dự báo trước có thể ảnh hưởng đến dòng tiền thực tế. Bạn cũng cần xác định rõ thời điểm mà các dòng tiền sẽ phát sinh (theo tháng, quý hoặc năm) để đảm bảo tính chính xác khi chiết khấu về hiện tại.

Lựa chọn tỷ lệ chiết khấu phù hợp

Tỷ lệ chiết khấu phản ánh chi phí vốn hoặc mức lợi nhuận kỳ vọng, đóng vai trò quan trọng trong việc quy đổi dòng tiền tương lai về giá trị hiện tại. Khi xác định tỷ lệ chiết khấu, bạn cần chú ý đến các yếu tố tác động như:

• Phù hợp với chi phí vốn: Tỷ lệ chiết khấu thường được lựa chọn bằng chi phí vốn trung bình của doanh nghiệp (WACC). Nếu tỷ lệ không phản ánh đúng chi phí vốn, kết quả NPV có thể bị sai lệch.
• Tính đến rủi ro: Đối với các dự án rủi ro cao, tỷ lệ chiết khấu nên được tăng lên để phản ánh mức độ không chắc chắn. Ngược lại, với các dự án an toàn, tỷ lệ chiết khấu có thể thấp hơn.
• Điều chỉnh linh hoạt: Trong trường hợp thị trường biến động mạnh hoặc lãi suất thay đổi, cần cập nhật lại tỷ lệ chiết khấu để đảm bảo tính chính xác.

Kết hợp với các chỉ số tài chính khác

Bạn nên kết hợp NPV với các chỉ số khác để có cái nhìn toàn diện hơn về dự án. Một số chỉ số có thể kết hợp với NPV như sau:

• IRR (Internal Rate of Return): Giúp xác định tỷ lệ hoàn vốn nội bộ của dự án, bổ sung thông tin về hiệu suất tương đối.
• Payback Period: Đo lường thời gian hoàn vốn, cung cấp thông tin về khả năng thu hồi vốn nhanh của dự án.
• Profitability Index (PI): Phản ánh hiệu quả kinh tế tương đối, đặc biệt hữu ích khi so sánh các dự án có quy mô khác nhau.

Trên đây là những thông tin về khái niệm, ý nghĩa, công thức tính, ưu – nhược điểm và lưu ý khi sử dụng chỉ số NPV. VNSC mong rằng bài viết này có thể giúp bạn hiểu rõ và vận dụng hiệu quả chỉ số này trong việc lựa chọn và lên kế hoạch đầu tư.