Cá mập chứng khoán là gì? Làm thế nào để “né” cá mập trên thị trường chứng khoán?

Có thể nói, cá mập chứng khoán là “nỗi ám ảnh” của nhà đầu tư, nhất là người mới tham gia thị trường. Nhắc tới cá mập, đa phần nhà đầu tư sẽ có một cái nhìn xấu. Tuy nhiên, cá mập chứng khoán cũng có mặt tích cực. Vậy chính xác cá mập chứng khoán là ai, họ “săn mồi” như thế nào? Mời bạn cùng VNSC tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Cá mập chứng khoán là ai?

Cá mập chứng khoán là thuật ngữ chỉ những nhà đầu tư lớn, có tiềm lực tài chính mạnh và có lợi thể về thông tin trên thị trường. Dựa vào những lợi thế này, họ thực hiện những giao dịch với giá trị lớn, gây ảnh hưởng tới thị trường cũng như các nhà đầu tư cá nhân.

Các loại cá mập chứng khoán

Không phải “cá mập” nào cũng xấu. Cá mập chứng khoán gồm 2 loại, cá mập tốt và cá mập xấu, cụ thể như sau:

• Cá mập tốt là những nhà đầu tư góp vốn vào doanh nghiệp để phát triển doanh nghiệp đó, lợi nhuận thu được phụ thuộc vào sự phát triển của doanh nghiệp. Họ không mua vào ồ ạt để đẩy giá lên cao sau đó bán kiếm lời từ chênh lệch giá. Nhìn chung, việc đầu tư của các cá mập này sẽ góp phần tạo thanh khoản cho thị trường chung.
• Cá mập xấu là những nhà đầu tư sử dụng lợi thế về vốn, thông tin nội bộ để thao túng giá thị trường nhằm kiếm lợi cá nhân, gây ảnh hưởng xấu tới nhà đầu tư khác và thị trường chứng khoán.

Cá mập “ra tay” khi nào?

Cá mập chứng khoán thường bắt đầu “săn mồi” khi thị trường giảm mạnh và giảm sâu bất ngờ. Họ sẽ mua vào với giá thấp, khi thị trường hồi phục sẽ là cơ hội thuận lợi để bán ra kiếm lợi nhuận cao. Để nâng giá chứng khoán, trong thời gian nắm giữ, các cá mập sẽ tung tin giả để tăng thanh khoản, giá chứng khoán sẽ được đẩy lên như mong muốn.

Cách cá mập làm giá chứng khoán như thế nào?

Cá mập chứng khoán có nhiều cách để điều khiển giá chứng khoán theo ý muốn. Tuy nhiên, kịch bản chung sẽ là lợi dụng xu hướng giảm của thị trường hoặc tung tin bất lợi để dìm giá xuống. Khi giá giảm thấp, họ mua vào số lượng lớn cho đến khi gom đủ “hàng”.

Tiếp đến, các “cá mập” tung tin tốt và tạo ra các phiên thanh khoản tăng dần với mức giá tăng chậm để thu hút sự chú ý của nhà đầu tư. Khi thấy nhiều người quan tâm và đổ tiền vào, họ sẽ nâng giá tăng vọt lên để lôi kéo thêm càng nhiều người khác “dính bẫy”.

Cho tới khi giá chứng khoán đạt đỉnh, các “cá mập” sẽ xả hàng để chốt lời. Quá trình này kéo dài hơn so với khi điều chỉnh tăng giá. Nhà đầu tư cá mập sẽ thực hiện các phiên giao dịch tăng giảm luân phiên với khối lượng giao dịch rất lớn để bán hết số lượng chứng khoán đã mua.

Khi đã bán hết, các cá mập sẽ lui quân, các thông tin và lệnh hỗ trợ sẽ dừng. Lúc này, giá cổ phiếu lao dốc, sụt giảm nhanh chóng. Các “tay lái” đã rút lui thành công, trên thị trường chỉ còn con mồi dính bẫy chịu thua lỗ.

Cách “né bẫy” của cá mập trên thị trường chứng khoán

Các cá mập chứng khoán thường đánh vào những cổ phiếu có giá trung bình đến thấp. Để không mắc bẫy, nhà đầu tư cần chú ý một số điều sau:

Hạn chế ký quỹ (margin)

Ký quỹ là việc nhà đầu tư vay tiền của công ty chứng khoán để mua chứng khoán. Cách này giúp tăng tỷ lệ lợi nhuận nhưng nếu thua lỗ, nó cũng tăng tỷ lệ lỗ tương ứng. Do đó, nhà đầu tư giao dịch ký quỹ cần thận trọng, có chiến lược và mục tiêu rõ ràng.

Giao dịch ký quỹ thường phù hợp với nhà đầu tư lâu năm, đã lão luyện trên thị trường. Những nhà đầu tư mới, còn non trẻ đừng vội sử dụng đòn bẩy này để tránh thua lỗ nặng nề, đặc biệt trong bối cảnh thị trường không ổn định.

Chọn cổ phiếu theo chất lượng

Chất lượng cổ phiếu cần được quan tâm hàng đầu khi xuống tiền đầu tư. Chọn được cổ phiếu tốt, tiềm năng phát triển lớn sẽ mang lại lợi nhuận bền vững cho nhà đầu tư. Để chọn được cổ phiếu tốt, khi đọc báo cáo tài chính và thông tin cổ phiếu, nhà đầu tư nên chú ý những chỉ số sau:

• Tổng nợ ngắn hạn/ Tài sản ngắn hạn < 1,1.
• Chỉ số thanh toán > 1,5.
• Tỷ suất thu nhập trên cổ phần – EPS tăng trưởng dương trong 5 năm liền trước đó.
• Chỉ số P/E < 9.
• Chỉ số P/B < 1,2.
• Công ty trả cổ tức đều đặn.
• Vốn hóa thị trường đạt trên 1000 tỷ đồng.
• Khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày > 1 triệu cổ phiếu.

Ngoài ra, bạn cũng nên xem xét tới tình hình hoạt động, mục tiêu, tầm nhìn và thành phần ban lãnh đạo của công ty phát hành cổ phiếu. Ban lãnh đạo có năng lực, tâm huyết, có tầm nhìn sẽ đưa doanh nghiệp ngày càng phát triển, khoản đầu tư của bạn sinh lời đều đặn.

Không chạy theo đám đông

Phần lớn nhà đầu tư nhỏ tham gia thị trường thường thiếu kiến thức đầu tư, muốn làm giàu nhanh chóng. Đây chính là yếu điểm mà các “cá mập” sử dụng để dụ dỗ con mồi “cắn câu”.  Khi thấy giá cổ phiếu có xu hướng tăng, nhiều nhà đầu tư ít kinh nghiệm sẽ mua vào theo đám đông và mắc bẫy đã đợi sẵn.

Vì vậy, nếu bạn là nhà đầu tư mới, đừng vội đặt mục tiêu lợi nhuận cao, nên tập trung và những khoản nhỏ, chậm và chắc để tích lũy kinh nghiệm. Như vậy, bạn sẽ tránh được tâm lý đám đông, hạn chế rủi ro xảy ra khi đầu tư. 

Ngoài ra, tham gia sàn môi giới chứng khoán hay quỹ đầu tư cũng là cách đầu tư cổ phiếu an toàn hơn cho nhà đầu tư mới. Khi đó, bạn sẽ có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm tư vấn, hỗ trợ bạn trong quá trình đầu tư, hiệu quả đầu tư được nâng cao và tránh mắc những sai lầm cơ bản.

Luôn cập nhật kiến thức

Đầu tư chứng khoán không hề đơn giản, nhiều người vẫn lầm tưởng cứ mua cổ phiếu là sẽ sinh lời. Việc thiếu kiến thức, thiếu kinh nghiệm và kỹ năng là nguyên nhân mà nhiều nhà đầu tư thất bại khi gia nhập thị trường.

Do đó, bạn nên trang bị cho mình kiến thức kỹ lưỡng về lĩnh vực liên quan, cập nhật thông tin mới từ thị trường trước khi đầu tư để hạn chế rủi ro xảy ra. Một số kiến thức cơ bản bạn cần biết như sau:

• Hiểu rõ và phân biệt được một số loại chứng khoán phổ biến như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh…
• Các thuật ngữ về giá cổ phiếu như giá sàn, giá trần, giá niêm yết, giá khớp lệnh, phí giao dịch…
• Các loại lệnh giao dịch cổ phiếu như lệnh ATC, lệnh ATO, lệnh LO, lệnh PLO…
• Một số thuật ngữ chuyên ngành như cá mập chứng khoán, ký quỹ, làm giá, chốt lời, cắt lỗ, downtrend…
• Quan trọng nhất là các kiến thức về cách đọc báo cáo tài chính, phân tích doanh nghiệp, phân tích thị trường để lựa chọn được cổ phiếu phù hợp.

Các chiêu trò “đội giá” thay đổi liên tục và ngày càng tinh vi, nếu không cập nhật và biết trước, bạn rất dễ “dính bẫy”. Do đó, ngoài kiến thức trong sách vở, tài liệu, các thông tin cập nhất trên chuyên trang tài chính vô cùng quan trọng. Nó giúp bạn nắm bắt xu thế thị trường, biết trước những mánh khóe “làm giá” của các cá mập để tránh né.

Trên đây là những thông tin về khái niệm, phân loại, cách nhận biết chiêu trò “làm giá” chứng khoán và các biện pháp tránh né “dính bẫy” của cá mập chứng khoán. VNSC hy vọng những thông tin này có thể giúp bạn hiểu hơn về các “cá mập” này và tránh né thành công.