Bán khống là gì? Mục đích và rủi ro từ giao dịch bán khống trên thị trường chứng khoán

Bán khống là một thuật ngữ quen thuộc nếu bạn tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Tuy nhiên, khái niệm này lại khá xa lạ đối với nhà đầu tư chứng khoán cơ sở. Vậy nếu vẫn chưa rõ bán khống là gì, hãy cùng VNSC tìm hiểu qua bài viết sau.

Bán khống là gì? Ví dụ thực tế về giao dịch bán khống

Bán khống hay short sale là một hoạt động bán tài sản mà người bán không phải là chủ sở hữu. Từ hoạt động bán khống này, người bán có thể kiếm lời từ sự sụt giá của một loại chứng khoán nhất định. Cụ thể, nhà đầu tư sẽ đi vay cổ phiếu khi giá đang cao để bán, sau đó, khi giá thấp sẽ mua vào để trả lại. Khoản chênh lệch từ hoạt động này sẽ là lợi nhuận của nhà đầu tư.

Ví dụ: Nhà đầu tư A mượn 1000 cổ phiếu AAC của công ty X sau đó bán ra với mức giá 50 nghìn/ cổ phiếu. Sự bán ra với số lượng lớn khiến giá cổ phiếu AAC giảm xuống mức 40 nghìn/ cổ phiếu. Lúc này, người A mua lại 1000 cổ phiếu AAC và trả lại cho công ty X. Nhà đầu tư A sẽ ăn chênh lệch là 10*1000 = 10 triệu đồng.

Mục đích và rủi ro từ giao dịch bán khống trên thị trường chứng khoán

Hoạt động bán khống có thể được coi là một hành vi đầu cơ chứng khoán. Mục đích của bán khống cổ phiếu là gì? Về cơ bản, bán khống chứng khoán sẽ có 2 mục đích chính như sau:

• Đầu cơ và thu lợi nhuận từ thị trường chứng khoán: Đây là mục đích chính mà nhà đầu tư thực hiện bán khống. Khi nhận thấy mã chứng khoán có xu hướng giảm giá trong tương lai, nhà đầu tư bán khống mã chứng khoán đó.. Khi giá giảm theo kỳ vọng, nhà đầu tư sẽ mua vào để trả cho bên cho vay để ăn chênh lệch.
• Phòng ngừa rủi ro từ thị trường: Trong trường hợp giá cổ phiếu giảm, việc bán khống có thể giúp nhà đầu tư giảm nguy cơ thua lỗ. Cụ thể, nhà đầu tư có thể bán cổ phiếu ngay khi nhận thấy giá có dấu hiệu giảm và thực hiện mua lại khi giá đã giảm sâu.

Tuy nhiên, hoạt động bán khống vẫn có những hạn chế và rủi ro nhất định. Cụ thể, rủi ro từ hoạt động bán khống có thể gặp như:

• Rủi ro từ thị trường tài chính: Giao dịch bán khống có mức lãi bị giới hạn khi giá cổ phiếu giảm sâu tới một mức nhất định, còn mức lỗ bán khống lại không giới hạn bởi giá tăng là vô hạn. Do vậy, nếu giá chứng khoán tăng đi ngược với dự đoán, thì rủi ro lỗ của người bán sẽ không kiểm soát được.
• Rủi ro về pháp lý: Hoạt động bán khống bị cấm trên thị trường chứng khoán cơ sở Việt Nam. Do vậy, nếu nhà đầu tư thực hiện bán khống và bị cơ quan chức năng phát hiện thì sẽ có nguy cơ bị cấm giao dịch và phạt tài chính.
• Giao dịch bán khống phức tạp: Hoạt động bán khống yêu cầu nhà đầu tư cần có kinh nghiệm, kiến thức về thị trường để nhìn nhận xu hướng, đánh giá mức độ rủi ro trước khi quyết định thực hiện các giao dịch. Việc giao dịch bán khống với số lượng lớn có thể dẫn đến thao túng thị trường và ảnh hưởng đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Đặc điểm của giao dịch bán khống là gì?

Hoạt động bán khống có những đặc điểm riêng, nhà đầu tư cần hiểu rõ. Nhà đầu tư cần hiểu rõ về đặc điểm của loại hình giao dịch này để nhận diện hoặc tránh rủi ro từ chúng. Cụ thể, đặc điểm của bán khống là gì?

• Nhà đầu tư không sở hữu chứng khoán: Đây là đặc điểm dễ nhận thấy nhất của giao dịch chứng khoán này trên thị trường. Nhà đầu tư sẽ không thực sự sở hữu loại cổ phiếu muốn bán ra mà cần vay từ một môi giới hay đại lý. Trong tương lai, nhà đầu tư bắt buộc phải mua lại loại chứng khoán đó để trả cho bên cho vay.
• Thu lợi từ việc giảm giá của mã cổ phiếu: Khác với cách đầu tư thông thường, người chơi sẽ kiếm lợi từ việc giảm giá mã cổ phiếu nào đó. Nhà đầu tư bán ra mã cổ phiếu, nếu giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư sẽ thu lợi nhuận bằng mức chênh lệch của chứng khoán theo thời gian giao dịch.
• Rủi ro của giao dịch khống là rất lớn: Như đã đề cập, mức lỗ của bán khống là không có giới hạn. Do đó, nếu thiếu kinh nghiệm, phán đoán sai thị trường thì nhà đầu tư sẽ gặp rủi ro thua lỗ lớn.

Câu hỏi thường gặp về bán khống tại thị trường chứng khoán Việt Nam

Việt Nam có cho bán khống hay không?

Nhiều nhà đầu tư băn khoăn, Việt Nam có cho phép giao dịch bán khống hay không? Cụ thể, theo luật chứng khoán 2006, Ủy ban chứng khoán nhà nước chưa cho phép bán khống trên thị trường chứng khoán cơ sở.

Giao dịch bán không diễn ra như thế nào?

Bán khống là giao dịch phức tạp, cần có chuyên môn và kinh nghiệm. Về cơ bản, giao dịch bán không diễn ra như sau:

• Bước 1: Mở tài khoản và mượn chứng khoán từ đại lý môi giới. Mỗi đại lý sẽ có quy định riêng về lãi suất, hoạt động ký quỹ vay cổ phiếu.
• Bước 2: Thực hiện bán ra mã chứng khoán đó với số lượng lớn.
• Bước 3: Chờ đến khi chứng khoán giảm giá thì mua lại với giá thấp tại thời điểm hiện tại.
• Bước 4: Trả lại số lượng chứng khoán đó cho đại lý môi giới có kèm theo phí và lãi suất cho vay đã quy định trước đó.

Trên đây là những thông tin cơ bản về bán khống, hy vọng sẽ giúp nhà đầu hiểu rõ hình thức giao dịch này, đặc điểm và những rủi ro gặp phải. Hình thức này không phải dành cho số đông và cũng chưa được chấp thuận tại thị trường chứng khoán cơ sở. Do đó, nhà đầu tư nên cẩn trọng nếu có bên thứ ba chào mời tham gia thị trường với hình thức này.