Junk Bond là thuật ngữ quan trọng liên quan đến trái phiếu nhưng vẫn khá mới với nhiều nhà đầu tư. Các trái phiếu Junk Bond mang đến một lựa chọn đầu tư với lãi suất cao nhưng rủi ro cũng không hề thấp. Vậy trái phiếu Junk Bond là gì? Ưu nhược điểm của loại trái phiếu này thế nào? 

Junk Bond là gì?

Junk Bond hay còn được biết với nhiều tên gọi khác là trái phiếu rác, trái phiếu có rủi ro cao, trái phiếu lãi suất cao hay trái phiếu đầu cơ. Đây là loại trái phiếu được xếp hạng dưới mức đầu tư. 

Trái phiếu đầu cơ có rủi ro vỡ nợ cao hơn các trái phiếu khác nhưng cũng có mức lãi suất hấp dẫn, khiến chúng trở nên ấn tượng hơn đối với các nhà đầu tư. Về cơ bản, Junk Bond cũng giống trái phiếu doanh nghiệp thông thường nhưng bên phát hành có chất lượng tín dụng thấp hơn.

Các tổ chức phát hành trái phiếu Junk Bond thường là các công ty đang gặp nguy cơ về tài chính với tỷ lệ nợ cao hoặc các công ty mới thành lập chưa đạt mức xếp hạng tín dụng mạnh.

Thông thường, nhà đầu tư mua trái phiếu với mong muốn nhận lãi định kỳ ổn định, được trả đủ tiền gốc và lãi khi đáo hạn. Tuy nhiên, nếu bên phát hành đang đối diện với rủi ro tài chính hoặc có nguy cơ vỡ nợ cao, thì rủi ro của nhà đầu tư cũng sẽ cao hơn. Chính vì thế, những trái phiếu Junk Bond thường có lãi suất hấp dẫn hơn hẳn để bù đắp cho những rủi ro tiềm ẩn.

Lịch sử của Junk Bond

Junk Bond bắt đầu xuất hiện từ những năm 1780, được chính phủ Hoa Kỳ sử dụng như một cách tài trợ tài chính. Trong thời điểm đó, nguy cơ vỡ nợ của Chính phủ Hoa Kỳ đang ở mức cao, vì thế, việc phát hành trái phiếu thông thường không đem tới hiệu quả. Chính phủ Mỹ đã phát hành các gói vay với mức lãi suất cao nổi bật để thu hút vốn đầu tư quốc tế. 

Đến đầu những năm 1900, trái phiếu đầu cơ quay trở lại trên thị trường với vai trò là hình thức rót vốn cho các công ty khởi nghiệp. Những công ty như General Motors và IBM đang đứng ở giai đoạn phát triển đầu tiên. Rất hiếm ngân hàng đồng ý cấp tín dụng cho công ty chưa có thành tích hoạt động tốt. Vì thế, các doanh nghiệp này đã sử dụng Junk Bond để kêu gọi vốn. 

Trong thập niên 1970 và 1980, thị trường trái phiếu đầu cơ có thời kỳ phát triển bùng nổ bởi các các công ty “thiên thần sa ngã”. Họ là những công ty đã phát hành trái phiếu thu hút đầu tư nhưng sau đó bị giảm xếp hạng tín dụng xuống bậc thấp. Cuộc nghiên cứu của Braddock Hickman, Thomas Atkinson và Orina Burrell được công bố cũng tạo nên sự phổ biến của Junk Bond trong thập niên này. 

Nghiên cứu chỉ ra rằng, mức lãi suất của trái phiếu đầu cơ cao hơn mức cần thiết để bù đắp cho những rủi ro liên quan. Drexel Burnham đã xây dựng nên thị trường junk bond lớn trong quá trình nghiên cứu. 

Nguồn vốn của họ rót vào thị trường tăng từ 10 tỷ đô la lên 189 tỷ đô la sau 10 năm từ năm 1979 đến năm 1989. Mức lợi nhuận trung bình đạt 14,5%, trong khi tỷ lệ vỡ nợ thấp, chỉ khoảng 2,2%. Nhưng sau đó, Drexel buộc phải phá sản do vướng phải các hoạt động giao dịch bất hợp pháp và điều này ảnh hưởng mạnh đến thị trường trái phiếu rủi ro cao.

Đến năm 2013, khi thị trường đã hoàn toàn hồi phục kể từ cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2008, tỷ lệ vỡ nợ giảm thấp nên các nhà đầu tư quan tâm trở lại đối với trái phiếu đầu cơ. Tuy nhiên, vào tháng 9/2015, junk bond lại gặp tình trạng bất ổn khi số lượng lớn nhà phát hành lọt vào top nguy cơ tín dụng cao. Tỷ lệ này tiếp tục giảm vào năm 2016 khi các nhà đầu tư quay trở lại trái phiếu thông thường, trong bối cảnh giá cả trên thị trường chứng khoán không ổn định.

Ưu điểm và nhược điểm của trái phiếu rủi ro Junk Bond

Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu để huy động vốn từ nhà đầu tư trong thời gian ngắn và trả lãi định kỳ. Junk Bond cũng được phát hành với mục đích tương tự nhưng khác biệt về lãi suất để thu hút được nhiều nhà đầu tư. Song hành với mức lãi suất hấp dẫn, tỷ lệ rủi ro của loại trái phiếu này cũng cao hơn những trái phiếu có xếp hạng cao.

Ưu điểm

• Trái phiếu Junk Bond mang đến lãi suất cao hơn so với hầu hết các loại trái phiếu doanh nghiệp có lãi suất cố định khác.
• Có tiềm năng tăng giá trị nhanh chóng nếu công ty hoạt động kinh doanh tốt và cải thiện được tình hình tài chính.
• Có vai trò như là một chỉ số đo lường rủi ro khi các nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rót vốn vào trái phiếu rủi ro cao trên thị trường.

Nhược điểm

• Có tỷ lệ rủi ro vỡ nợ cao hơn hầu hết các trái phiếu khác.
• Giá trái phiếu biến động nhanh chóng do sự không ổn định về tình hình tài chính của chủ thể phát hành trái phiếu.
• Thị trường Junk Bond hoạt động tốt cho thấy số lượng mua đang ở mức cao. Có nghĩa rằng các nhà đầu tư quá tự tin với rủi ro và có thể tạo nên suy thoái trên thị trường.

Cách lựa chọn Junk Bond theo bảng xếp hạng tín nhiệm trái phiếu

Junk Bond được coi là hình thức đầu tư rủi ro cao. Tuy nhiên, các nhà đầu tư có thể đánh giá mức độ rủi ro của trái phiếu thông qua bảng xếp hạng tín nhiệm. Bảng xếp hạng này cho thấy đánh giá về độ uy tín, đáng tin cậy của bên phát hành trái phiếu và những khoản nợ chưa thanh toán dưới dạng trái phiếu. Thứ tự xếp hạng tín dụng doanh nghiệp và xếp hạng tín dụng trái phiếu ảnh hưởng đến giá thị trường cũng như lãi suất của nó.

Các cơ quan xếp hạng tín dụng sẽ đo lường độ tin cậy của trái phiếu doanh nghiệp, giúp các nhà đầu tư hiểu biết rõ hơn về những rủi ro liên quan. Ba cơ quan xếp hạng lớn gồm: Standard and Poor’s (S&P), Fitch và Moody’s. 

Trái phiếu được xếp hạng tín dụng cao thường được nhiều người lựa chọn, có thanh khoản cao. Ngược lại, trái phiếu có xếp hạng tín dụng thấp được gọi là Junk Bond hoặc trái phiếu rác. Do tỷ lệ rủi ro cao nên trái phiếu rác thường trả lãi suất cao hơn từ 4 đến 6 điểm so với trái phiếu thông thường.

Ví dụ như Standard & Poor’s có bảng xếp hạng theo chữ cái từ hạng AAA (xuất sắc) đến xếp hạng tín nhiệm thấp hơn là C và D. Bất kỳ loại trái phiếu nào dưới mức BB được cho là thuộc loại Junk Bond. Đây sẽ là một mốc cảnh báo cho nhà đầu tư không thích sự rủi ro. Họ có thể bị mất toàn bộ khoản đầu tư nếu công ty phát hành trái phiếu vỡ nợ.

Theo bảng xếp hạng trên, có thể thấy các mốc như: 

• AAA – xuất sắc
• AA – rất tốt
• A – Tốt
• BBB – vừa đủ
• Thấp hơn thuộc loại rủi ro cao (dự đoán)

Một số xếp hạng đầu cơ thấp hơn bao gồm:

• CCC – dễ bị mất thanh toán ở thời điểm hiện tại
• C – rất dễ bị mất thanh toán
• D – rất thấp

Những trái phiếu được phát hành bởi công ty có xếp hạng thấp thường gặp khó khăn trong huy động vốn để hoạt động kinh doanh. Nhưng nếu họ cải thiện được tình hình và xếp hạng tín dụng trái phiếu cao hơn thì giá trái phiếu sẽ tăng đáng kể. Ngược lại, nếu tình hình xấu hơn thì xếp hạng sẽ hạ thấp và nguy cơ vỡ nợ tăng thêm. Điều quan trọng là bạn cần tìm hiểu đầy đủ thông tin trước khi đầu tư.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ Junk Bond là gì và những đặc điểm chính của loại trái phiếu này. Với ưu điểm về mức lãi suất cao, Junk Bond đang trở thành lựa chọn hấp dẫn của những nhà đầu tư ưa mạo hiểm, muốn kiếm lời cao trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, hãy tìm hiểu thật kỹ về doanh nghiệp phát hành để hạn chế những rủi ro không mong muốn nhé.