Phân tích cơ bản là gì? Nguyên lý thực hiện PTCB trong chứng khoán

Phân tích cơ bản giúp các nhà đầu tư chứng khoán hiểu về giá trị nội tại và có thể dự báo về tình hình tương lai của doanh nghiệp. Có rất nhiều tỷ phú chứng khoán nổi tiếng đã thành công như Warren Buffett, Peter Lynch,… khi áp dụng phân tích cơ bản trong đầu tư. Tuy vậy, không phải ai cũng đủ sự kiên nhẫn và kỹ năng để áp dụng phương pháp này thành công. Vậy phân tích cơ bản là gì? Cách áp dụng thế nào?

Phân tích cơ bản chứng khoán là gì?

Phân tích cơ bản (Fundamental analysis) là một phương pháp phổ biến hiện nay, được dùng để phân tích các giá trị nội tại của cổ phiếu. Cách phân tích này tiến hành dựa theo việc đánh giá những yếu tố thể hiện tình hình kinh doanh, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Dựa vào đó, nhà đầu tư có thể dự báo tiềm năng phát triển của cổ phiếu tương lai.

Đối tượng để nghiên cứu: Áp dụng cách phân tích cơ bản chứng khoán, người thực hiện cần chú ý đến các yếu tố có tác động đến giá trị cổ phiếu. Những chính sách vi mô, vĩ mô, tình hình kinh tế từng ngành, kinh tế trong nước và thế giới hoặc hiệu quả hoạt động của từng công ty.

Mục tiêu: Tìm đúng giá trị chính xác cho cổ phiếu, để biết mã cổ phiếu đó có đang bị định giá cao/thấp hay không. Từ đó đưa ra quyết định đầu tư phù hợp nhất. 

Nguyên lý thực hiện phân tích chứng khoán cơ bản

Nguyên lý chung của phân tích cơ bản là dựa theo giả định rằng: không phải thời điểm nào thị trường chứng khoán cũng phản ánh đúng giá trị nội tại của cổ phiếu. Trong đó, giá trị nội tại là giá trị được hình thành do chính những hoạt động của doanh nghiệp, là cơ sở căn bản khi định giá cổ phiếu.

Phân tích cơ bản chứng khoán thường được thực hiện bắt đầu từ góc độ vĩ mô đến vi mô, nhằm xác định giá trị nội tại của một doanh nghiệp. Những dữ liệu sử dụng là dữ liệu được công bố công khai và kết hợp với kinh nghiệm, phân tích giả định của người thực hiện. Để qua đó, tạo ra được mô hình định giá phù hợp với từng cổ phiếu.

Dựa theo kết quả định giá, các nhà đầu, nhà phân tích tài chính có thể đưa ra các lời khuyên, quyết định của mình về mã cổ phiếu đó. Các quyết định thường là Mua, Bán hoặc tiếp tục nắm giữ mã cổ phiếu đó.

02 Cách tiếp cận trong phân tích cơ bản

Cách tiếp cận định tính

Các yếu tố định tính (qualitative) được hiểu là những yếu tố không thể xác định và tính toán theo một cách cụ thể. Nhà đầu tư chỉ có thể đánh giá thông qua quan điểm cá nhân của mình. Các yếu tố này bao gồm:

• Kỳ vọng từng ngành: Ngành mà doanh nghiệp đang hoạt động có tiềm năng phát triển trong tương lai không? Chính phủ có tạo điều kiện và có định hướng cụ thể cho sự phát triển của ngành hay không? Chính doanh nghiệp có thể mở rộng ổn định bền vững trong các năm tới không?
• Mô hình sản xuất kinh doanh: Trong cùng một nhóm ngành, mỗi doanh nghiệp lại có mô hình sản xuất kinh doanh riêng biệt. Chú trọng đến yếu tố này sẽ giúp nhà đầu tư hiểu lợi thế cạnh tranh lớn nhất của doanh nghiệp, dự đoán doanh nghiệp có tiềm năng mở rộng quy mô hay không, từ đó có quyết định đầu tư sáng suốt.
• Khả năng cạnh tranh: Yếu tố này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: chi phí hoạt động thấp, lợi nhuận cao, thương hiệu có độ nhận diện tốt, quy mô kinh doanh lớn, khả năng huy động vốn… Nếu doanh nghiệp có những lợi thế này và có lịch sử phát triển bền vững, nhà đầu tư hoàn toàn có thể tin tưởng, lựa chọn các mã cổ phiếu này. 
• Mức độ rủi ro: Doanh nghiệp có thể chịu ảnh hưởng từ các chính sách kinh tế vĩ mô, theo các chu kỳ kinh tế. Đây là tác động khách quan, khó có thể phòng tránh hoàn toàn. Chính vì thế, ban lãnh đạo cần đưa ra những biện pháp quản lý phù hợp để giúp doanh nghiệp phát triển, ổn định trong mọi hoàn cảnh. 
• Ban quản trị và lãnh đạo: Nhà đầu tư nên lựa chọn doanh nghiệp có đội ngũ ban lãnh đạo uy tín, đáng tin cậy, có tầm nhìn dài hạn và có những cam kết phát triển, đồng hành với cổ đông.

Cách tiếp cận định lượng

Những yếu tố định lượng (quantitative) trong phân tích cơ bản là những chỉ tiêu tài chính cụ thể được công khai trong Báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp. Cụ thể hơn:

Doanh thu và mức lợi nhuận

Dựa vào BCTC, nhà đầu tư sẽ thấy được mức tăng trưởng doanh thu và con số về lợi nhuận, tỷ suất sinh lời ROA, ROE, ROIC, chỉ số biên lợi nhuận ròng, thu nhập đạt được trên mỗi cổ phiếu (EPS) và các khoản thu nhập khác. Các chỉ số này đều thể hiện khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Dựa vào đó, nhà đầu tư sẽ có cơ sở tham khảo và tìm được những mã cổ phiếu phù hợp, có khả năng sinh lời trong tương lai.

Tổng tài sản và nguồn vốn

Yếu tố này gồm cấu trúc vốn, phân chia của cơ cấu tài sản, dòng vốn lưu động, tỷ lệ vay nợ, số tiền mặt, hệ số thanh toán. Sức mạnh nội tại của doanh nghiệp sẽ được thể hiện dựa trên số vốn và tổng số tài sản của doanh nghiệp.

Những doanh nghiệp có quy mô lớn sẽ chiếm ưu thế nhiều hơn so với công ty cùng . Với nguồn vốn lớn, doanh nghiệp có thể đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, ra mắt sản phẩm mới thường xuyên. Giá trị cổ phiếu của những công ty này sẽ tăng trưởng ổn định khi giữ được lòng tin tưởng của nhà đầu tư.

Lưu chuyển dòng tiền

Sự lưu chuyển của dòng tiền tự do, chính sách trả cổ tức, các khoản chi phí vốn CAPEX là những điều nhà đầu tư cần lưu ý. Các chỉ số này sẽ giúp bạn xác định được quá trình lưu chuyển của dòng tiền, từ đó hiểu được phạm vi hoạt động và kế hoạch đầu tư của doanh nghiệp.

Chỉ số về giá thị trường

Các chỉ số P/E và P/B giúp nhà đầu tư xác định những cổ phiếu có tiềm năng phát triển tốt nhưng đang bị định giá thấp hơn so với giá trị thực tế. Từ đó, bạn có thể nhanh chóng quyết định đầu tư kịp thời và tăng khả năng thu được lợi nhuận cao..

Ví dụ: mã cổ phiếu A sau phi phân tích cơ bản có giá trị thực là 25.000đ/cp. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện tại, cổ phiếu A đang được giao dịch trên thị trường chỉ với giá 15.000đ/cổ, thấp hơn nhiều so với giá trị thực. Điều này có nghĩa là mã cổ phiếu A có tiềm năng tăng giá nhiều trong tương lai, thích hợp để nhà đầu tư mua vào.

Ưu nhược điểm của phân tích cơ bản

Phân tích cơ bản là phương pháp phù hợp với mọi nhà đầu tư. Tuy nhiên, khi học phân tích cơ bản chứng khoán, bạn cần hiểu rõ ưu – nhược điểm của phương pháp này: 

Ưu điểm

• Nhà đầu tư có thể tìm được cổ phiếu có tiềm năng dài hạn thông qua việc đánh giá báo cáo tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh.
• Đánh giá được đúng giá trị nội tại của doanh nghiệp dựa trên những yếu tố định lượng và định tính.

Nhược điểm

• Số lượng thông tin tiếp nhận từ đầu vào rất lớn, người thực hiện cần bỏ ra rất nhiều thời gian để tiến hành phân tích và đánh giá.
• Dễ phân tích sai lầm do tác động từ các yếu tố chủ quan, tin tức giả trên thị trường, thông tin thổi phồng…
• Nắm giữ số lượng cổ phiếu lớn trong thời gian dài có khả năng gặp rủi ro từ khủng hoảng kinh tế, lạm phát…
• Nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định sai lầm, thua lỗ nếu không kiểm soát được cảm xúc và sự bình tĩnh trước biến động thị trường.

So sánh phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật – nên chọn hình thức nào?

Như vậy, phân tích cơ bản hay phân tích kỹ thuật đều có điểm vượt trội riêng biệt, phù hợp cho từng mục tiêu khác nhau. Trong thực tế, nhà đầu tư hiểu rằng không có cách nào là tuyệt đối mà nên lựa chọn từng loại theo chiến lược đầu tư cá nhân. 

Nếu bạn muốn “lướt sóng” chốt lãi nhanh thì phân tích kỹ thuật thích hợp hơn. Còn nếu muốn tham gia thị trường lâu dài, lãi tăng trưởng ổn định thì hãy quan tâm nhiều hơn đến phân tích chứng khoán cơ bản. Những nhà đầu tư có kinh nghiệm dày dặn luôn biết cách kết hợp đồng thời 2 phương pháp phân tích để tăng thêm tỷ lệ lợi nhuận ở mức cao nhất.

Gợi ý những cuốn sách phân tích cơ bản chứng khoán dành cho nhà đầu tư F0

Nghệ thuật đầu tư Dhandho  – Mohnish Pabrai

Tác giả Mohnish Pabrai được ví như “Warren Buffett thứ hai”. Thông qua cuốn sách “Nghệ Thuật Đầu Tư Dhandho”, Pabrai sẽ cho người đọc thấy được những cách thức mà bản thân ông đã áp dụng và hiệu quả trong thực tế. Với lối kể chuyện đơn giản, dễ hiểu và dễ nhớ, cuốn sách sẽ giúp bạn nắm vững kiến thức đầu tư mà không bị nhàm chán và không hề cảm thấy khô khan.

Lột xác để trở thành nhà đầu tư giá trị – Guy Spier

“Lột xác để trở thành nhà đầu tư giá trị” kể về hành trình mà tác giả học được trên con đường đầu tư của mình. Guy Spier là người nổi tiếng với việc nắm bắt thành công những cổ phiếu được đánh giá thấp trên thị trường. 

Thông qua cuốn sách, bạn đọc sẽ thấy được hành trình trưởng thành của Guy Spier, từ vị trí môi giới tại quỹ đầu tư đến một nhà đầu tư chuyên nghiệp, được nhiều người công nhận. Cuốn sách đem tới cho bạn cái nhìn toàn diện, cơ bản nhất về cách phân tích cơ bản, giúp bạn hiểu về giá trị nội tại, cách tìm hiểu một doanh nghiệp và những ví dụ thực tế để bạn có thể áp dụng vào quá trình đầu tư của mình.

Tư duy nhanh và chậm –  Daniel Kahneman

“Tư duy nhanh và chậm” là một trong những cuốn sách nổi tiếng nhất trong phân tích chứng khoán, giúp Daniel Kahneman đạt được giải Nobel kinh tế cho sự nghiệp huy hoàng của mình. 

Cuốn sách đem tới cho người đọc lối tư duy hiện đại, giúp việc phân tích cơ bản đơn giản, nhanh chóng và chính xác hơn. Đặc biệt, “Tư duy nhanh và chậm” sẽ nhấn mạnh về việc tâm lý con người tác động thế nào tới thị trường chứng khoán, từ đó giúp nhà đầu tư có thể dự báo và đưa ra quyết định chính xác.

Người đàn ông đánh bại mọi thị trường – Edward Thorp

Người đàn ông duy nhất khiến các nhà quản lý quỹ Wall Street và các chủ sòng bài Las Vegas kính trọng là giáo sư Edward Thorp. Ông vừa là giáo sư toán học, tay cờ bạc chuyên nghiệp và là một nhà đầu tư huyền thoại. 

“Người đàn ông đánh bại mọi thị trường” là cuốn sách do chính Edward Thorp chắp bút, kể về sự nghiệp đỉnh cao của mình. Cuốn sách sẽ đem tới cho bạn những công trình nghiên cứu cụ thể, luận điểm học thuật chuyên sâu, từ đó giúp bạn ứng dụng vào quá trình đầu tư chứng khoán của mình. 

Phân tích cơ bản là phương pháp được các nhà đầu tư dài hạn áp dụng, thông qua việc đánh giá mọi yếu tố định tính và định lượng. Đây là phương pháp phân tích có độ chính xác cao, nhưng cũng đòi hỏi nhà đầu tư biết cách đọc báo cáo tài chính, phân tích và đưa ra nhận định của riêng mình. Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp các bạn có thêm góc nhìn đa chiều về phân tích cơ bản, từ đó áp dụng hiệu quả vào quá trình đầu tư của mình.