Các phương pháp đầu tư chứng khoán từ những người nổi tiếng thường được các nhà đầu tư ưu tiên lựa chọn trong quá trình tìm kiếm lợi nhuận của mình. Trong đó, có phương pháp 4M của triệu phú người Mỹ Phil Town. Trong bài viết này, hãy cùng chứng khoán Vina tìm hiểu về phương pháp 4M của Phil Town để biết cách “định vị” một doanh nghiệp, giúp việc đầu tư an toàn và hiệu quả hơn nhé. 

Cha đẻ của phương pháp 4M là ai?

Phương pháp 4M được nghiên cứu và phát triển bởi Phil Town. Nói đến triệu phú Phil Town, người ta nghĩ ngay về một người đã tạo động lực cho hàng ngàn nhà đầu tư cá nhân ở Mỹ – những người lựa chọn tự mình đầu tư, thay vì ủy thác cho các quỹ tương hỗ. Theo ông đầu tư đơn giản chỉ là việc bạn vượt qua nỗi sợ của bản thân và tích lũy cổ phiếu tốt khi giá của chúng đang giảm sâu.

Người ta nhắc nhiều đến Phil Town là một người truyền cảm hứng, truyền động lực cho những nhà đầu tư trẻ mới tham gia vào thị trường. Các tác phẩm nổi bật và các phương pháp đầu tư của đã được đem vào chương trình giảng dạy ở nhiều trường học tại Mỹ.

Phil Town không phải là người giàu, người giỏi nhất. Ông xuất phát từ 2 bàn tay trắng, rẽ lối sang lĩnh vực đầu tư sau khi trải qua rất nhiều thăng trầm trong cuộc sống. Bằng những nỗ lực của mình, ông gặt hái được thành công, ghi tên mình vào hàng ngũ những nhà đầu tư nổi tiếng nhất trên thế giới.

Một số cuốn sách về đầu tư nổi tiếng của Phil Town có thể kể tới như:

• Ngày đòi nợ: cuốn sách sử dụng những ví dụ thực tế, đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với cả những nhà đầu tư F0.
• Quy Tắc Số 1 – Đầu Tư Thành Công Chỉ Với 15 Phút Mỗi Tuần: cuốn sách đem tới cho bạn phương pháp thu được mức lợi nhuận 15% và hạn chế tối đa rủi ro có thể gặp phải. 

Phương pháp 4M là gì?

Phương pháp 4M được nhắc tới lần đầu tiên trong 2 cuốn sách Rule One Investing và Pay Back Time. 4M là từ viết tắt của 4 tiêu chí lựa chọn cổ phiếu theo quan điểm của triệu phú Phil Town:

• Meaning – đầu tư vào những doanh nghiệp dễ hiểu.
• Moat – đầu tư vào doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh cao.
• Management – doanh nghiệp có ban lãnh đạo tốt.
• Margin of safety – biên an toàn.

Những cổ phiếu nào thỏa mãn cả 4 tiêu chí trên sẽ là một khoản đầu tư tuyệt vời và việc tích lũy chúng sẽ giúp nhà đầu tư trở nên giàu có.

Phân tích ý nghĩa đầu tư theo phương pháp 4M

Đầu tư theo phương pháp 4M là một trong nhiều lựa chọn giúp các nhà đầu tư mới tìm hiểu và thâm nhập vào thị trường chứng khoán. Để từ đó có thể bắt đầu đầu tư theo cách đơn giản và có chiến lược.

Cùng đi vào phân tích sâu về 4 tiêu chí của phương pháp đầu tư 4M để hiểu được ý nghĩa của nó trong đầu tư chứng khoán:

Meaning 

Nghĩa là đầu tư vào những doanh nghiệp dễ hiểu. Việc dễ hiểu sẽ phụ thuộc vào khả năng và kiến thức của bạn trong một lĩnh vực cụ thể. Tức là bạn cần lựa chọn cổ phiếu trong phạm vi kiến thức, hiểu biết của mình.

Bạn cần hiểu sâu, hình dung môi trường kinh doanh của doanh nghiệp, đánh giá xem liệu ngành nghề đó có tăng trưởng trong tương lai hay không. Đồng thời, biết được lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành. Từ đó phân tích và lựa chọn ra những khoản đầu tư tối ưu nhất.

Ví dụ: Bạn ở biển, có kiến thức về biển nói chung (hoạt động kinh tế như thủy hải sản, thuyền, tàu,…) thì bạn phần nào có cái nhìn, đánh giá và dự đoán xu hướng tiện tại của ngành biển như Logistics,… Như vậy doanh nghiệp cảng biển nào sở hữu cảng nước sâu có khả năng nhận tàu lớn thì sẽ có lợi thế cạnh tranh về việc chiếm lĩnh thị phần trong tương lai.

Tiêu chí Meaning còn được so sánh với khái niệm “vòng tròn năng lực” – Circle of Competence của Warren Buffett về ý nghĩa: Cách đầu tư an toàn nhất là hãy kiếm tiền dựa trên lĩnh vực mà bạn am hiểu nhất. 

3 Vòng tròn Phil Town trong tiêu chí Meaning là:

• Đam mê – cái bạn thực sự thích
• Tài năng – cái bạn giỏi nhất
• Chi tiêu – cái bạn đang kiếm được tiên và tiêu tiền cho chúng. 

Khi kết hợp 3 vòng tròn này lại, phần giao nhau của chúng chính là lĩnh vực mà bạn vừa có thể mạnh, vừa có đam mê và thể hiện được thị hiếu của khách hàng. Dựa vào những tiêu chí này, nhà đầu tư có thể đưa ra lựa chọn khôn ngoan nhất.

Moat 

Nghĩa là đầu tư vào doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh cao. Đây là tiêu chí rất quan trọng giúp bạn tránh nguy cơ mất trắng toàn bộ khoản đầu tư của mình. Bởi vì với Moat, bạn sẽ liên tục mua thêm cổ phiếu khi giá đang giảm sâu.

Đây là tiêu chí mà Warren Buffett gọi là những “con hào kinh tế” trong kinh doanh: Con hào cao lớn và vững chắc sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, biến động của thị trường, đồng thời mang lại lợi nhuận ổn định trong dài hạn.

Nếu năm 2020 giá vàng bạc trang sức sụt giảm nghiêm trọng, người dân chẳng còn tha thiết về mặt hàng vì dịch bệnh quá nghiêm trọng kéo theo giá cổ phiếu của PNJ giảm sâu. Tuy nhiên doanh nghiệp này có lợi thế cạnh tranh rất lớn so với các đối thủ khác: Thị phần số 1 về bán lẻ trang sức, làm chủ khâu chế tác, đối tác chiến lược của Swarovski, được quyền khai thác thương hiệu Disney,… Điều này PNJ giúp có thể tồn tại qua thời kỳ khó khăn này. Và thực tế cổ phiếu PNJ đã tăng trở lại khi cơn khủng hoảng qua đi. 

Vậy làm sao xác định doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh và sẽ phát triển bền vững? Phil Town đưa ra 5 lợi thế định tính cùng 5 biểu hiện định lượng giúp đánh giá doanh nghiệp như sau:

5 Lợi thế định tính

5 Biểu hiện định lượng

Tuy nhiên, bản thân nhà đầu tư phải lưu ý xem những lợi thế cạnh tranh nói trên có phải là kết quả thực sự và được duy trì trong nhiều năm hay không. Trường hợp doanh nghiệp có lợi thế nhưng không đủ mạnh thì kết quả đạt được không thực tế và lâu dài. Do vậy khi phân tích hãy theo dõi những con số phản ánh cụ thể lợi thế cạnh tranh đó.

Management 

Đôi khi, doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, chỉ số tài chính hấp dẫn, lợi nhuận tăng trưởng nhưng vẫn có thể là doanh nghiệp kém do ban lãnh đạo tư lợi cá nhân, làm giả số liệu trên báo cáo.

Chỉ tiêu Management của cách lọc cổ phiếu tốt theo phương pháp đầu tư 4M sẽ giúp bạn phát hiện ra liệu ban lãnh đạo doanh nghiệp có thực sự trung thực với cổ đông của công ty hay không.

Với tiêu chí này, bạn cần lưu ý 2 yếu tố:

• Tỷ trọng khoản phải thu/tổng tài sản: Chỉ số này phản ánh chất lượng tài sản của doanh nghiệp và khoản phải thu là tài sản dễ bị biến tấu nhất trên các báo cáo.
• Lợi nhuận của doanh nghiệp: Nhà đầu tư thường dựa vào lợi nhuận để ra quyết định đầu tư nên nhiều nhà quản trị tìm cách bóp méo con số này.

Bạn nên loại bỏ các khoản thu nhập không thường xuyên để biết chính xác con số lợi nhuận thu được từ hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp. Từ đó xem xét tỷ lệ lợi nhuận cốt lõi/tổng lợi nhuận trước thuế phải bằng tối thiểu 50% để đảm bảo lợi nhuận doanh nghiệp thực sự đến từ hoạt động kinh doanh.

Đối với thị trường Việt Nam, một doanh nghiệp tốt khi:

• Ban lãnh đạo hoạt động vì lợi ích của cổ đông: Các quyết định đưa ra phải cân bằng hài hòa lợi của doanh nghiệp và cổ đông trong từng trường hợp.
• Cơ cấu hoạt động doanh nghiệp tinh gọn: thay vì mở rộng hoạt động kinh doanh ra nhiều lĩnh vực, liên kết các công ty với nhau gây ra sự khó khăn trong vấn đề kiểm soát.
• Cơ cấu cổ đông được nhiều quỹ đầu tư lớn tham gia: Doanh nghiệp có các quỹ lớn ngồi trong ghế hội đồng quản trị hay thành viên ban kiểm soát sẽ tốt hơn cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ. Nên hạn chế đầu tư vào doanh nghiệp có cơ cấu kiểu “gia đình” vì nguy cơ ban lãnh đạo muốn chiếm nhiều quyền lực và tiến hành gian lận báo cáo tài chính, ra quyết định vì lợi ích cá nhân.

Margin of Safety

Nghĩa là biên an toàn. Vì theo quan điểm của Phil Town, nhà đầu tư nên đợi giá cổ phiếu thấp rồi hãy mua vào. Mức giá thấp hợp lý sẽ từ 25 – 50% so với giá trị thực của doanh nghiệp. 

Vậy làm thế nào để xác định giá trị thực của doanh nghiệp? bạn có thể dựa vào 2 tiêu chí định giá là:

• P/E: Chỉ số thể hiện thời gian thu hồi vốn của nhà đầu tư. Nếu P/E của doanh nghiệp thấp hơn P/E chung của thị trường/trung bình ngành thì đây là khoảng đầu tư tuyệt vời. Tại thị trường Việt Nam chỉ số P/E hợp lý là dưới 15 lần đối với doanh nghiệp đã đáp ứng hết 3 chữ M đầu tiên.

Lưu ý: chỉ số này sẽ bị tác động rất nhiều bởi chu kỳ kinh doanh, chất lượng lợi nhuận doanh nghiệp, … nên không thể dựa vào nó để ra mọi quyết định đầu tư.

• PEG: Chính là tỷ số giữa P/E và tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu P/E thấp hơn tốc độ tăng trưởng trong 3 năm gần nhất thì cổ phiếu doanh nghiệp đó được cho là bị định giá cao. PEG với kết quả dưới 1 sẽ là những lựa chọn đầu tư hấp dẫn cho nhà giao dịch.

Ưu nhược điểm khi lọc cổ phiếu theo phương pháp 4M

Không có một phương pháp đầu tư nào có thể giúp bạn loại bỏ hoàn toàn rủi ro từ thị trường. Bản thân phương pháp 4M chứa cả điểm thuận lợi và khó khăn khi áp dụng thực tế tại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Ưu điểm

• Dễ hình dung đối với những nhà đầu tư nhỏ lẻ: Bởi 4 tiêu chí của Phil Town tương đối dễ hiểu và phản ánh 4 khía cạnh cơ bản nhất của một doanh nghiệp. Đây là bước khởi đầu khá tốt cho việc tìm được doanh nghiệp bạn hiểu, xác định lợi thế cạnh tranh, tự đánh giá ban lãnh đạo và lựa chọn thời điểm mua cổ phiếu hợp lý.
• Dễ thực hiện tại các chỉ tiêu định tính: Từ việc xác định Meaning bằng cách lấy phần giao nhau của 3 vòng tròn Đam mê, Chi tiêu, Tài năng hoặc phân loại sẵn 5 lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, nhà đầu tư mới có thể xác định được tiêu chí này một cách dễ dàng.

Hạn chế

Các chỉ tiêu định lượng quá đơn giản: Phương pháp 4M chỉ dựa vào chỉ số P/E và hệ số tăng trưởng của doanh nghiệp để phân tích. Khi đó nguy cơ rơi vào tình trạng đánh đồng các công ty lớn có lợi thế cạnh tranh đều nhận được mức P/E như nhau. Nếu chỉ dựa vào điều này để ra kết luận thì không đúng vì mỗi doanh nghiệp sẽ có tỷ suất sinh lời, khả năng tăng trưởng khác nhau. Từ đó thị trường chấp nhận chúng ở một mốc định giá tương ứng.

Ví dụ: Cổ phiếu có tỷ suất sinh lời cao, trả cổ tức đều đặn như VNM (Vinamilk) sẽ được thị trường chấp nhận mức P/E khoảng hơn 20 lần. Trong khi POW (Điện lực dầu khí Việt Nam) cần nguồn vốn lớn để xây dựng, lắp điện và gần như không có cổ tức nên thị trường chấp nhận mức P/E chỉ khoảng 10 lần.

Tuy nhiên, cả 2 doanh nghiệp này đều có lợi thế cạnh tranh lớn trong ngành. Nếu bạn chỉ dựa vào chỉ số P/E và tỷ suất sinh lời kỳ vọng giống nhau thì lựa chọn của nhiều nhà đầu tư hướng tới sẽ là POW thay vì VNM. 

Và thực tế thị trường không hoạt động như kỳ vọng của bạn, thực tế giá cổ phiếu VNM từ năm 2010 đã tăng gấp 10 lần và là mã cổ phiếu yêu thích của nhà đầu tư dài hạn, quỹ đầu tư lớn. Trong khi diễn biến giá của POW lại không mấy tích cực kể từ lúc mới lên sàn cho đến hiện tại.

Do đó, có thể thấy, 2 doanh nghiệp lớn, có lợi thế cạnh tranh cao, nếu bạn đánh đồng cả 2 cũng như sử dụng phương pháp đầu tư 4M theo chỉ số P/E thì nhận định đưa ra sẽ không hoàn toàn chính xác.

Vấn đề về tính hiệu quả: Phương pháp 4M của Phil Town gây ra nhiều tranh cãi vì ông là một diễn giả, có blog cá nhân, podcast thiên hướng tạo động lực cá nhân. Ông không công bố dữ liệu mua bán cụ thể nên người ta không hoàn toàn tin tưởng về hiệu quả mà phương pháp này mang lại cho danh mục đầu tư của ông.

Mỗi một phương pháp đầu tư đều phải được kiểm chứng trong thực tế. Bằng cách áp dụng phương pháp để vận hành một quỹ đầu tư và mọi người có thể theo dõi và đánh giá hiệu suất đầu tư. Phương pháp 4M lại không đáp ứng điều này.

Có nên đầu tư dựa theo phương pháp 4M? 

Nếu bạn là một người mới tìm hiểu về thị trường chứng khoán, đang học cách đầu tư cơ bản thì phương pháp 4M là lựa chọn rất tốt. Bạn sẽ được thực hành cách để “định vị” một doanh nghiệp tốt để ra quyết định đầu tư kiếm lời. 

Trong lúc đó, đừng quên cập nhật, bổ sung kiến thức, kinh nghiệm mới để xây dựng một chiến lược đầu tư riêng, áp dụng nhiều phương pháp nhằm tăng hiệu quả lợi nhuận.

Lưu ý gì cho nhà đầu tư?

Như đã nói ở trên, bản thân cách lọc cổ phiếu tốt theo phương pháp 4M có cả ưu điểm và nhược điểm nên trong quá trình vận dụng, nhà đầu tư phải tự phân tích, đánh giá và xem xét thay đổi sao cho phù hợp với mục tiêu. Không nên tuân theo một cách máy móc mà hãy chắt lọc để vận dụng.

Đối với một thị trường mới như Việt Nam, chất lượng lợi nhuận và chất lượng tăng trưởng cần được lượng hóa cụ thể. Các yếu tố định tính của phương pháp 4M sẽ chỉ giúp bạn được một phần và mang yếu tố chủ quan khá nhiều chứ chưa thể đưa ra kết luận chi tiết. Do vậy để thành công ở thị trường Việt Nam, bạn không nên chỉ dừng lại ở 4 chữ M mà phải nghiêm túc và đào sâu hơn nữa.

Trên đây là toàn bộ thông tin về phương pháp 4M, ý nghĩa, đặc điểm cũng như lưu ý cho nhà đầu tư. Hy vọng bạn đọc có thể vận dụng phương pháp này vào chiến lược đầu tư của mình để đạt được lợi nhuận mong muốn, hạn chế tối đa rủi ro có thể gặp phải.