Chia tách cổ phiếu là gì? Nên mua cổ phiếu trước hay sau khi chia tách?

Khi tìm hiểu về cổ phiếu của một doanh nghiệp, chắc hẳn bạn đã từng nghe về thuật ngữ chia tách cổ phiếu. Đây là nghiệp vụ thường gặp, giúp số cổ phiếu tăng lên nhưng không làm thay đổi vốn điều lệ. Trong bài viết này, hãy cùng Chứng khoán Vina tìm hiểu chi tiết về hoạt động chia tách cổ phiếu, mục đích và cách chia tách để có thể trả lời được câu hỏi: Nên mua cổ phiếu trước hay sau khi chia tách nhé. 

Chia tách cổ phiếu là gì?

Chia tách cổ phiếu (STOCK SPLIT) là nghiệp vụ làm tăng số lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường nhưng không làm thay đổi số vốn điều lệ của doanh nghiệp. Khi đó giá cổ phiếu sẽ bị giảm đi, còn các yếu tố khác là vốn hóa thị trường, hệ số P/E thì không hề thay đổi.

Ví dụ: Nếu năm 2022 công ty A phát hành 1000 cổ phiếu, mệnh giá 100.000 đồng/cổ phiếu và công ty đang muốn thu hút nhiều cổ đông hơn bằng cách giảm giá thị trường mỗi cổ phiếu.

• Họ sẽ chia nhỏ cổ phiếu theo tỉ lệ 2:1, khi đó mỗi cổ đông nhận được số lượng cổ phiếu gấp đôi. Tức là nếu ban đầu bạn đang nắm giữ 1 cổ phiếu của A, sau khi chia tách bạn sẽ được nắm giữ 2 cổ phiếu. 
• Như vậy sau khi thực hiện xong việc chia tách thì tổng số lượng cổ phiếu phát hành của A đạt 2000 cổ phiếu, đồng thời giá cổ phiếu cũng giảm còn 50.000 đồng/cổ phiếu.

Lúc này, số lượng cổ phiếu tăng nhưng tổng giá trị vốn hóa vẫn giữ nguyên.

Mục đích của việc chia tách cổ phiếu trong doanh nghiệp

Có rất nhiều nguyên nhân khiến nhà quản lý doanh nghiệp ra quyết định thực hiện chia tách cổ phiếu sau một thời gian phát hành. Nghiệp vụ này được đánh giá sẽ mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư. Khi đó nhà đầu tư nhỏ lẻ có cơ hội tiếp cận những cổ phiếu tốt mà trước đây được chào bán với mức giá rất cao. Nhìn trong dài hạn, việc nắm giữ nhiều cổ phiếu hơn càng có lợi về mặt lợi nhuận vì cơ hội tăng trưởng trong tương lai của tổ chức đó.

Ngoài ra, doanh nghiệp còn thực hiện chia tách cổ phiếu để thực hiện các mục tiêu sau:

• Tăng tính thanh khoản: số lượng cổ phiếu trên thị trường càng lớn, tiềm năng thanh khoản càng cao. Khi đó hoạt động giao dịch diễn ra nhiều hơn và lượng tiền trao tay cũng gia tăng mạnh vì có nhiều cổ phiếu để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư.
• Thúc đẩy giá đi lên: Giá cổ phiếu bị giảm do hoạt động chia tách cổ phiếu làm chúng trở nên hấp dẫn hơn, nhất là với những mã “HOT” thì nhu cầu mua bán rất lớn. Việc này làm thúc đẩy giá tăng trở lại, kéo theo việc tăng giá trị tổng thể của công ty ngay cả khi mô hình kinh doanh hay phương thức hoạt động không hề thay đổi.
• Việc chia tách cổ phiếu sẽ tạo ra hiệu ứng tâm lý rằng doanh nghiệp đang định giá cổ phiếu đúng mức: Đối với một mã cổ phiếu nào đó mà nhà phân tích cho rằng giá của nó đang định giá quá cao (giá hiện tại cao hơn giá trị thực), khi doanh nghiệp tiến hành chia tách cổ phiếu, giá của mã chứng khoán sẽ giảm xuống nhưng không ảnh hưởng gì đến cổ đông hoặc vốn hóa. Lúc này, nhà đầu tư có tâm lý rằng cổ phiếu đang được định giá đúng mức nên an tâm rót vốn sở hữu cổ phiếu.
• Thu hút nhà đầu tư nhỏ lẻ: Như đã nói ở trên, cổ phiếu tốt định giá quá cao thì chưa chắc nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể giao dịch được. Khi tiến hành chia tách làm giảm giá cổ phiếu sẽ cho phép nhà đầu tư có thể tiếp cận và mua/bán các mã cổ phiếu này.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp thực hiện chia tách cổ phiếu nhằm mục đích chuẩn bị cho việc thay đổi chính sách cổ tức hoặc thay đổi thị trường niêm yết.

4 Cách thức chia tách cổ phiếu phổ biến trên thị trường

Hiện nay, các doanh nghiệp thường thực hiện phân tách cổ phiếu thông qua 4 cách sau:

Chia cổ tức bằng cổ phiếu

Hình thức này được hiểu là doanh nghiệp sẽ phát hành bổ sung thêm cổ phiếu để trả cổ tức cho cổ đông. Về cơ bản, cách làm này không làm thay đổi tình hình tài chính của doanh nghiệp nhưng sẽ:

• Giúp gia tăng số lượng cổ phiếu.
• Làm giảm giá trị mỗi cổ phiếu.
• Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu ảnh hưởng đến sự điều chỉnh giá vào ngày giao dịch không hưởng quyền, đồng thời doanh nghiệp sẽ không tạo ra bất kỳ dòng tiền nào vào tổ chức mặc dù số lượng cổ phiếu đang lưu hành tăng.
• Vốn chủ sở hữu cùng với tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư không thay đổi.

Phát hành cho cổ đông hiện hữu

Hình thức này sẽ ưu tiên quyền mua cổ phiếu dành cho các cổ đông hiện hữu của công ty, áp dụng cho cả cá nhân hay tổ chức sở hữu cổ phần tại thời điểm mà công ty đang hoạt động.

Các cổ đông đang nắm giữ cổ phần sẽ được mua cổ phiếu thường mới phát hành với mức giá ưu đãi (giá này thường thấp hơn so với giá thị trường). Lưu ý quyền ưu tiên có giới hạn từ 30 đến 45 ngày.

Khi đó: 

• Số lượng cổ phiếu tăng lên, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) giảm.
• Hoạt động này sẽ ảnh hưởng đến sự điều chỉnh giá vào ngày giao dịch không hưởng quyền.
• Dòng tiền từ nhà đầu tư sẽ chảy vào doanh nghiệp, tăng vốn chủ sở hữu.
• Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư giảm nếu không thực hiện quyền mua và tỷ lệ giữ nguyên nếu thực hiện quyền mua.

Phát hành cổ phiếu riêng lẻ

Phát hành cổ phiếu riêng lẻ là việc tổ chức thực hiện phát hành cổ phiếu trong một phạm vi nhất định, hướng đến một đối tượng cụ thể. Đối tượng này thường là cổ đông chiến lược hoặc các chuyên gia đầu tư. Với phương thức phát hành cổ phiếu này: 

• Số lượng cổ phiếu tăng, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu giảm.
• Phát hành cổ phiếu riêng lẻ không ảnh hưởng đến việc thay đổi giá của ngày giao dịch không hưởng quyền.
• Quy mô huy động vốn nhỏ nhằm mục đích giảm chi phí nên đa số hoạt động này cổ phiếu sẽ phát hành cho cán bộ nhân viên trong công ty.
• Có dòng tiền chảy vào doanh nghiệp, tăng vốn chủ sở hữu.
• Tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của các nhà đầu tư giảm xuống theo tỷ lệ phần trăm. 

ESOP

Đây là hình thức doanh nghiệp phát hành cổ phiếu để bán cho các nhân viên trong công ty hoặc ban giám đốc, thành viên hội đồng quản trị. Mức giá bán khi phát hành cổ phiếu theo hình thức ESOP thường thấp hơn rất nhiều so với giá lưu hành trên thị trường. Đây được xem như một phần thưởng mà doanh nghiệp dành cho nhân viên của mình.

Sau khi phát hành ESOP: 

• Số lượng cổ phiếu của doanh nghiệp sẽ tăng lên
• EPS của cổ phiếu giảm. 
• Không ảnh hưởng đến việc thay đổi giá của ngày giao dịch không hưởng quyền.
• Mức giá ưu đãi giúp thu hút dòng tiền vào doanh nghiệp.
• Tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của các nhà đầu tư giảm.
• Tăng vốn chủ sở hữu nếu phát hành với mức giá ưu đãi (không phải mức giá 0 đồng).

Diễn biến của giá cổ phiếu trong thời điểm chia tách

Sau khi có thông tin chia tác, giá cổ phiếu sẽ có nhiều thay đổi. Cụ thể, trước ngày công bố thông tin, giá cổ phiếu có thể tăng do thị trường đang phản ứng tích cực với thông tin chia tách cổ phiếu trước khi được công bố chính thức. Những ngày sau đó giá cổ phiếu liên tục tăng. Nếu thị trường phản ứng tiêu cực, giá cổ phiếu sẽ sụt giảm. 

Như đã nói ở trên, hoạt động chia tách cổ phiếu sẽ làm giá cổ phiếu giảm theo tỉ lệ nhất định. Tuy nhiên tùy vào từng cách thức chia tách mà giá sẽ có sự thay đổi khác nhau:

• Nếu chia cổ tức bằng tiền mặt: Khi gần đến ngày chia cổ tức thì nhà đầu tư có tâm lý không muốn bán, kéo theo nhu cầu mua cổ phiếu tăng mạnh. Lúc đó mức giá phải được điều chỉnh giảm theo tỷ lệ giảm đúng bằng tỉ lệ được nhận cổ tức.
• Nếu chia cổ tức bằng cổ phiếu: Sau khi chia cổ tức thì nhu cầu mua cổ phiếu giảm xuống. Số lượng cổ phiếu tăng lên trong khi vốn không đổi, chưa kể trường hợp nhà đầu tư chọn bán vì cảm thấy không còn cơ hội kiếm lời kéo theo mức giá giảm mạnh.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu và chia tách cổ phiếu có gì khác biệt?

Thực tế nghiệp vụ tách/gộp cổ phiếu vẫn chưa xảy ra tại thị trường Việt Nam. Về bản chất thì việc trả cổ tức bằng cổ phiếu là nghiệp vụ chia tách cổ phiếu vì nó không làm phát sinh bất kỳ dòng tiền mới nào vào doanh nghiệp.

Chia cổ tức bằng cổ phiếu không làm tăng tài sản dù nhà đầu tư sở hữu nhiều cổ phiếu hơn, nhưng do giá bị giảm theo tỉ lệ nên tài sản của bạn vẫn giữ nguyên. Đây là 1 trong 4 phương thức chia tách cổ phiếu mà các doanh nghiệp thường áp dụng thực hiện. 

Tuy nhiên, xét về mục đích thì 2 nghiệp vụ này lại hướng tới các mục đích khác nhau. Các công ty thường lựa chọn trả cổ tức bằng cổ phiếu để phân phối lợi nhuận, tăng uy tín tín dụng của công ty nhưng không làm ảnh hưởng đến dòng tiền mặt. Trong khi đó, việc chia tách cổ phiếu giúp làm giảm giá cổ phiếu hiện hành mà không thay đổi vốn, để các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể dễ dàng tiếp cận, đầu tư và giúp giá cổ phiếu được định giá thấp hơn.

Bên cạnh đó, sau khi chia cổ tức bằng cổ phiếu, vốn dự trữ của doanh nghiệp sẽ sụt giảm do đã phân chia lợi nhuận cho các cổ đông. Còn hoạt động chia tách cổ phiếu thì không làm giảm nguồn vốn dự trữ. 

Nên mua cổ phiếu trước hay sau khi chia tách?

Tùy theo mục đích đầu tư của mỗi người mà bạn sẽ có quyết định mua cổ phiếu ở thời điểm khác nhau:

• Nếu bạn muốn mua cổ phiếu để hưởng cổ tức thì nên mua trước khi chia cổ tức, đa số nhà đầu tư chọn mua cổ phiếu trước ngày chốt danh sách hưởng quyền.
• Nếu muốn mua cổ phiếu với giá rẻ thì bạn nên chờ sau khi chia tách. 

Quyết định mua bán cổ phiếu không phụ thuộc hoàn toàn vào hoạt động chia tách cổ phiếu của doanh nghiệp. Mặc dù việc phân tách sẽ tác động đến quyền lợi, thu nhập của nhà đầu tư, nhưng trước khi “xuống tiền” ở một mã cổ phiếu nào đó, bạn nên tìm hiểu thật kỹ về nó, hiểu rõ bản chất của việc chia tách để đầu tư một cách sáng suốt nhất.

Những điều cần lưu ý về hoạt động chia tách cổ phiếu

Có nhiều nhà đầu tư do chưa hiểu rõ bản chất của hoạt động chia tách cổ phiếu mà có nhận định sai lầm:

• Chia tách cổ phiếu tốt hay xấu: Chia tách cổ phiếu có thể phản ánh chính xác sự tăng trưởng và triển vọng phát triển mạnh mẽ của tổ chức trong tương lai. Đây là một tín hiệu tích cực bởi vì: Nếu giá cổ phiếu tăng quá cao gây trở ngại cho việc nắm giữ của nhà đầu tư thì khi chia tách giá giảm giúp doanh nghiệp thu hút nhiều nhà đầu tư mới.
• Chia tách cổ phiếu làm giá trị công ty kém đi: Thực tế hoạt động này không làm ảnh hưởng đến giá trị của doanh nghiệp, việc chia tách không làm pha loãng các quyền mà cổ đông đang nắm giữ.

Tìm được thời điểm thích hợp để đầu tư sẽ giúp bạn tiếp cận được cơ hội kiếm lời tốt nhất. Mặc dù việc chia tách cổ phiếu sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến các nhà giao dịch nhưng nếu bạn hiểu rõ bản chất của nghiệp vụ này, đây sẽ là cơ hội đầu tư hấp dẫn bạn không nên bỏ lỡ. Hy vọng những thông tin đã giúp bạn hiểu rõ phân tách cổ phiếu là gì, từ đó có thể ứng dụng hiệu quả trong việc mua bán cổ phiếu của mình nhé!