Chỉ số P/B là gì? Cập nhật chỉ số P/B ngành ngân hàng tại Việt Nam

Chỉ số P/B là một trong những chỉ số quan trọng, giúp nhà đầu tư xem xét, phân tích và đưa ra quyết định đúng đắn khi đầu tư cổ phiếu. Vậy chỉ số P/B là gì? Chỉ số này ở mức bao nhiêu là tốt để có thể đầu tư? Hãy cùng Chứng khoán Vina tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Chỉ số P/B là gì?

Chỉ số P/B (Price-to-Book Ratio) là một chỉ số được sử dụng trong tài chính để đo lường giá cổ phiếu của một công ty so với giá trị của công ty theo sổ sách. Nó được tính bằng cách chia giá cổ phiếu hiện tại của công ty cho số vốn còn lại theo sổ sách của công ty (còn gọi là giá trị sổ sách). Hiểu cách khác, P/B cho biết giá trị của cổ phiếu đang gấp bao nhiêu lần so với tài sản ròng của doanh nghiệp đó. 

Ý nghĩa chỉ số P/B

Chỉ số P/B có thể được sử dụng để đánh giá giá cổ phiếu của một công ty so với giá trị theo sổ sách của doanh nghiệp phát hành đó. Một chỉ số P/B thấp có thể là một dấu hiệu rằng giá cổ phiếu của công ty đang rất thấp so với giá trị theo sổ sách của công ty. Điều này thể hiện thị trường đang có kỳ vọng thấp về mã cổ phiếu này. 

Trong khi P/B cao so với tài sản ròng có thể là một dấu hiệu rằng giá cổ phiếu của công ty đang rất cao so với giá trị theo sổ sách của công ty và thị trường đang đánh giá cao, kỳ vọng vào mã cổ phiếu này. Các nhà đầu tư sẵn sàng bỏ ra số tiền cao hơn giá trị ghi sổ của doanh nghiệp để có thể sở hữu mã cổ phiếu đó.

Cụ thể, với từng trường hợp, chỉ số P/B sẽ phản ánh những ý nghĩa khác nhau:

• P/B > 1: Lúc này giá thị trường đang cao hơn giá trị sổ sách của cổ phiếu đó. Điều này có nghĩa rằng thị trường đang có nhiều kỳ vọng về doanh nghiệp có thể làm ăn tốt và cổ phiếu sẽ tăng trưởng trong tương lai. 
• P/B <1: Thị trường sẽ xảy ra hai xu hướng. Một là nhà đầu tư sẽ thấy tình hình kinh doanh của doanh nghiệp không mấy khả quan, do đó sẽ chỉ bỏ ra mức giá thấp để mua cổ phiếu. Hoặc có thể doanh nghiệp đang trong quá trình hồi phục sau khủng hoảng, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp dần tăng lên khiến cho giá trị cổ phiếu trên sổ sách cũng tăng theo. Trường hợp này, cổ phiếu doanh nghiệp đang bị đánh giá thấp hơn giá trị thực của nó, đây chính là cơ hội cho các nhà đầu tư mua vào và thu về lợi nhuận trong tương lai.

Tuy nhiên, chỉ số P/B không phải là một chỉ số chính xác và không nên được sử dụng độc lập để đánh giá một công ty. Chỉ số P/B không cung cấp thông tin về tốc độ tăng trưởng của công ty, lợi nhuận hoặc mô hình kinh doanh của công ty. Nhà đầu tư sử dụng chỉ số P/B kết hợp với các chỉ số khác để đưa ra quyết định mua hoặc bán phù hợp nhất.

Ưu – nhược của chỉ số P/B

Ưu điểm

• Sử dụng đơn giản: Chỉ số P/B rất đơn giản để tính toán và hiểu. Bạn chỉ cần có thông tin về giá cổ phiếu hiện tại của công ty và số lượng cổ phiếu còn lại là đã có thể dễ dàng tính toán.
• Có thể so sánh với các công ty khác: Chỉ số P/B cho phép bạn so sánh giá trị của công ty với các công ty khác trong ngành hoặc thị trường. Điều này có thể giúp bạn đưa ra quyết định mua bán hợp lý hơn.
• Không bị ảnh hưởng bởi tài chính: Chỉ số P/B không bị ảnh hưởng bởi tình hình tài chính của công ty như lãi suất hoặc chi phí vay. 
• Có thể dùng để đo lường giá trị của công ty: Bạn có thể dùng chỉ số này để đo lường giá trị của công ty so với giá trị thực tế của nó. Nếu chỉ số P/B của một công ty cao hơn các công ty khác trong ngành, điều đó có thể là một dấu hiệu rằng công ty đó đang được ưa chuộng hơn bởi các nhà đầu tư và có giá trị cao hơn.

Nhược điểm

Tuy nhiên, chỉ số P/B cũng có một số nhược điểm mà bạn cũng nên lưu ý:

• Không thể áp dụng cho tất cả các loại công ty: Chỉ số P/B không thể áp dụng cho tất cả các loại công ty, chẳng hạn như các công ty không có lợi nhuận hoặc các công ty không có số lượng cổ phiếu còn lại trong tài khoản.
• Không thể áp dụng cho toàn bộ các ngành: Một số ngành có thể không phù hợp với chỉ số P/B vì chúng có các đặc điểm hoạt động khác nhau. Ví dụ: một công ty dịch vụ có thể không có nhiều tài sản hữu hình, do đó chỉ số P/B của nó có thể không đúng với giá trị thực tế của công ty.
• Có thể bị sai lệch vì các yếu tố tác động: Chỉ số P/B có thể bị sai lệch do nhiều yếu tố khác nhau, như thay đổi trong giá trị tài sản, thay đổi trong giá trị cổ phiếu hoặc thay đổi trong giá trị tiền mặt của công ty.
• P/B chỉ tính tới tài sản hữu hình mà bỏ qua giá trị tài sản vô hình: thương hiệu, phát minh sáng chế, tài sản trí tuệ,.. là những điều chỉ số P/B bỏ qua. Nhưng những giá trị vô hình này lại là yếu tố đem lại giá trị tài sản ròng cho doanh nghiệp và giúp tăng giá cổ phiếu.
• Không phản ánh đúng giá trị hiện tại của tài sản: Giá trị ghi sổ của cổ phiếu có thể không phản ánh đúng giá trị thị trường hiện tại của tài sản. Giá trị ghi sổ có thể là giá trị cách đây mấy năm. Ví dụ mảnh đất mà công ty sử dụng từ 3 năm trước, giá trị của đất có thể tăng lên hàng chục lần so với hiện tại. Vì vậy, nếu nhà đầu tư chỉ sử dụng chỉ số P/B để đánh giá cổ phiếu của một công ty có thể dẫn tới các quyết định không chính xác.  

Cách tính chỉ số P/B

Chỉ số P/B được tính theo công thức:

Ví dụ: Nếu một công ty có giá trị tài sản được ghi nhận trên bảng cân đối kế toán là 250 tỷ VND, tổng nợ 100 tỷ VND, thì giá trị ghi sổ của công ty là 150 tỷ. Nếu công ty có 3tr cổ phiếu đang lưu hành, giá trị ghi sổ của mỗi cổ phiếu sẽ là 50.000 VNĐ. Nếu giá trị thị trường của cổ phiếu là 100.000 VNĐ, chỉ số P/B sẽ tính như sau: 

P/B = 150.000/50.000 = 3

Điều này có nghĩa là giá thị trường cổ phiếu của công ty đó trên sàn chứng khoán cao gấp 3 lần so với giá trị sổ sách của doanh nghiệp.

Chỉ số P/B bao nhiêu là tốt?

Không có một con số nhất định để xác định một chỉ số P/B là tốt hay không. Thường thì, một chỉ số P/B thấp hơn có nghĩa rằng công ty đang được đánh giá cao hơn so với giá cổ phiếu của nó, còn một chỉ số P/B cao hơn có nghĩa là công ty được đánh giá thấp hơn so với giá cổ phiếu của nó.

Tuy nhiên, có nhiều yếu tố khác nhau cũng có thể ảnh hưởng đến chỉ số P/B của một công ty như lợi nhuận, sự tăng trưởng, lợi thế cạnh tranh, ngành nghề kinh doanh, điều kiện kinh tế thị trường hiện tại như lạm phát, GDP bình quân một quốc gia. Vì thế, bạn nên cân nhắc kỹ càng trước khi đưa ra quyết định mua bán cổ phiếu. 

Theo những nhà đầu tư lâu năm, khi phân tích, bạn có thể có đánh giá cổ phiếu thông qua mức độ cao thấp của P/B như sau:

• Doanh nghiệp đang trong giai đoạn tăng trưởng, cổ phiếu mang lại nguồn vốn tốt giúp chỉ số P/B càng cao lại càng có lợi.
• Đối với những doanh nghiệp hướng đến chất lượng sản phẩm thì chỉ số này không cần quá cao.
• Với những công ty có sản phẩm thuộc sản phẩm thiết yếu và độ biến động cao theo mức độ thị trường như xăng dầu,… thì P/B nên thấp.

P/B càng cao thì mức độ rủi ro càng cao, P/B thấp thì sẽ an toàn hơn khi đầu tư. Bên cạnh đó, chỉ số P/B ở mức 0.7 – 1.5 là chỉ số được đánh giá là an toàn.

Nhà đầu tư cũng nên cân nhắc với những công ty có tình hình kinh doanh ở mức độ trung bình, lợi nhuận tăng trưởng hàng năm luôn trong tình trạng lỗ, nhưng chỉ số P/B luôn ở mức cao.

Hơn thế nữa, giá trị ghi sổ của cổ phiếu không luôn phản ánh đúng giá trị thị trường hiện tại của tài sản. Giá trị ghi sổ là giá trị mà công ty ghi trên sổ cái của mình để biểu diễn giá trị của các tài sản của mình, nhưng nó không phải lúc nào cũng chính xác với giá trị thị trường hiện tại của các tài sản đó. 

Ví dụ: mảnh đất mà công ty sử dụng từ 3 năm trước có thể hiện nay đã tăng giá rất nhiều, nhưng nếu công ty không đánh giá lại giá trị của mảnh đất đó, giá trị ghi sổ của nó vẫn sẽ là giá trị cũ và không đúng so với giá trị thị trường hiện tại. Chính vì vậy, việc sử dụng chỉ số P/B để đánh giá cổ phiếu cũng không hoàn toàn chính xác.

Cập nhật chỉ số P/B ngành ngân hàng

Hiện nay, chỉ số P/B ngành ngân hàng Việt Nam đang ở top cao trên thế giới. Theo số liệu của SSI Research, VCB, Eximbank hay Seabank đều đang có P/B ở mức cao, cụ thể là cao gấp hơn 2 lần so với giá trị sổ sách của các ngân hàng này. Cao nhất là VCB với P/B ở mức 2,75 lần. 

Tuy nhiên, so với mức trung bình 3 năm, chỉ số P/B trung bình của ngành ngân hàng đang thấp hơn khoảng 35%, chỉ ở mức 1,3 lần. Nhiều ngân hàng có P/B dưới 1,5 như VietinBank (CTG), Sacombank (STB), SHB, LienViet Post Bank (LPB),…

Dưới đây là P/B của các ngân hàng Việt Nam tính đến tháng 10/2022:

Nguồn: Markettimes.vn

Vậy nhà đầu tư có thể xem chỉ số P/B ở đâu? Bạn có thể theo dõi chỉ số này tại các trang cập nhật chỉ số chứng khoán như Fireant hay Vietstock hoặc tại các trang bảng giá của các công ty chứng khoán như SSI, VNDirect. Chỉ cần lựa chọn mã cổ phiếu bạn quan tâm, sau đó nhấn vào mục “Tài chính” là bạn đã có thể theo dõi các chỉ số phản ánh tình hình cổ phiếu như P/B, EPS, P/E… 

Nguồn: Fireant.vn

Mối quan hệ của P/B và ROE 

Giáo sư Damodaran đã chứng minh rằng tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tỷ lệ giá cổ phiếu so với giá trị sổ sách (P/B). Điều này có nghĩa là ROE càng cao, P/B ratio càng lớn. Lý do cho điều này là khi công ty có ROE cao, nó có khả năng tạo ra lợi nhuận từ vốn chủ sở hữu cao, do đó người tiêu dùng sẽ đánh giá cao giá cổ phiếu của công ty và tỷ lệ P/B sẽ tăng lên.

Ta có:

Ta thấy, P/B và ROE đều bị ảnh hưởng bởi giá trị của vốn chủ sở hữu nên sẽ rất hiệu quả khi sử dụng hai yếu tố này song song với nhau để đánh giá cổ phiếu.

Nếu ROE thấp nhưng P/B cao, điều này có thể là dấu hiệu rằng người mua cổ phiếu đang định giá quá cao doanh nghiệp, có thể do họ dự đoán rằng doanh nghiệp sẽ có tăng trưởng lợi nhuận tốt trong tương lai. Tuy nhiên, không phải lúc nào P/B cao cũng là dấu hiệu tốt, vì có thể doanh nghiệp đang có vấn đề về hiệu quả kinh doanh hoặc có rủi ro lớn trong tương lai, khiến người mua cổ phiếu không muốn mua nhiều cổ phiếu của doanh nghiệp.

Hy vọng qua bài viết trên đây, bạn đã hiểu hơn về chỉ số P/B. Đây là một chỉ số quan trọng, giúp nhà đầu tư có thêm đánh giá về giá trị và tình hình phát triển của cổ phiếu. Tuy nhiên, để việc đầu tư hiệu quả, bạn cần kết hợp P/B với nhiều chỉ số khác để có cái nhìn tổng quan và đưa ra được quyết định đầu tư đúng đắn cho mình nhất.