Chỉ số P/S là gì? Cách sử dụng chỉ số P/S trong chứng khoán

Chỉ số P/S là một trong những yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá được tình hình doanh thu của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào chỉ số này cũng phản ánh hiệu quả và chính xác. Vậy chỉ số P/S là gì? Cách tính thế nào và cách sử dụng ra sao? Hãy cùng chứng khoán Vina tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Chỉ số P/S là gì?

Chỉ số P/S (Price/Sales per Share hoặc Price to Ratio) là hệ số Giá/Doanh thu. Chỉ số này được sử dụng để đánh giá, đo lường mức doanh thu nhận được trên mỗi cổ phần. Đồng thời, chỉ số P/S phản ánh số tiền mà nhà đầu tư sẵn sàng chi trả cho 1 đồng doanh thu của doanh nghiệp.

Ý nghĩa của chỉ số P/S trong chứng khoán 

Chỉ số P/S đem lại nhiều ý nghĩa cho cả nhà đầu tư và doanh nghiệp. Chỉ số này được sử dụng để nhận định giá trị tương đối của cổ phiếu so với mức giá trong quá khứ và so với các doanh nghiệp khác cùng ngành, giúp nhà đầu tư/chủ doanh nghiệp đưa ra được nhiều nhận định quan trọng:

• Định giá được giá trị doanh nghiệp: Nếu doanh nghiệp đang ở thời kỳ ổn định, doanh thu tăng trưởng đều nhưng hệ số P/S thấp có thể cho thấy doanh nghiệp bị định giá thấp. Lúc này là thời điểm tốt để bạn mua cổ phiếu của doanh nghiệp này. 
• So sánh được nghiệp với đối thủ cạnh tranh cùng quy mô và điều kiện thị trường ổn định: Chỉ số P/S giúp đánh giá được công ty là cơ hội đầu tư rủi ro hay hấp dẫn.
• So sánh hoạt động trong quá khứ của doanh nghiệp: Nếu bạn phân vân một doanh nghiệp đang hoạt động tốt và vững mạnh, hãy lưu ý tới chỉ số P/S. Nếu chỉ số P/S thấp hơn so với trung bình trong quá khứ, nhà đầu tư nên mua vào,  ngược lại P/S cao hơn thì khoan hãy vào tiền.

Ưu-nhược điểm chỉ số P/S

Ưu điểm

• Doanh thu ít bị thay đổi hơn so với lợi nhuận: Điều này giúp kết quả tính toán của P/S có tính chính xác nhất bởi doanh thu luôn được kiểm tra chéo bởi các chuyên gia, độ tin cậy được đảm bảo kể cả khi lợi nhuận có bị bóp méo. 
• Sử dụng cho doanh nghiệp đang bị thua lỗ: Nhà đầu tư buộc phải sử dụng chỉ số P/S để so sánh với chỉ số trong quá khứ lẫn các doanh nghiệp cùng ngành. Bởi nhiều doanh nghiệp mới thành lập chưa thể tạo được lợi nhuận trong vài năm đầu tiên, thậm chí có một số doanh nghiệp có thể hoạt động thua lỗ, lợi nhuận âm, đầu tư dự án bị lỗ, không có lợi nhuận. Lúc này, bạn cần sử dụng doanh thu để đánh giá doanh nghiệp. 
• Có tính ổn định: Doanh thu biến động thấp hơn so với lợi nhuận nên một số ngành nghề kinh doanh có yếu tố chu kỳ sẽ trải qua các mốc thời gian lên xuống, từ đó lợi nhuận cũng biến động tương ứng. Do đó, chỉ số P/S sẽ tốt hơn cho việc đo lường và phân tích.

Nhược điểm

• Tính thực tế: Nếu doanh thu của doanh nghiệp tăng nhanh là bởi các khoản phải thu trong bảng cân đối kế toán, điều này thể hiện rằng doanh nghiệp chỉ đang ghi nhận doanh thu sớm, còn dòng tiền thực tế thì chưa có. 
• Hạn chế về thông tin: Chỉ số P/S chỉ cung cấp cho nhà đầu tư thông tin về hàng hóa/ dịch vụ chứ không giúp nhà đầu tư nắm bắt được sự khác biệt về cấu trúc chi phí trong doanh nghiệp.
• Không phản ánh được lợi nhuận: Bản chất của kinh doanh là dòng tiền cùng lợi nhuận. Trong trường hợp chỉ số P/S ghi nhận doanh thu cao nhưng doanh thu này không bù vào chi phí, trong dài hạn doanh nghiệp vẫn có khả năng thua lỗ.

Bởi vậy để có cái nhìn toàn diện để đánh giá doanh nghiệp thì nhà đầu tư nên kết hợp tính toán chỉ số P/S với các chỉ số khác như P/B, P/E.

Cách tính chỉ số P/S

Để tính toán chính xác chỉ số P/S nhà đầu tư cần phải chú ý 3 yếu tố quan trọng sau: 

• Market Price (P): Thị giá cổ phiếu hiện đang giao dịch trên thị trường của doanh nghiệp
• Sales per Share (S): Doanh thu thuần trên từng cổ phiếu
• Tổng lượng cổ phiếu bình quân đang lưu hành

Ta có công thức tính:

Trong đó,

Vốn hoá thị trường = Thị giá cổ phiếu * Tổng lượng cổ phiếu bình quân đang lưu hành.

Công thức trên sẽ được rút gọn như sau:

Ví dụ minh hoạ:

Thị giá cổ phiếu hiện tại của Công ty Cổ phần Chứng Khoán Hồ Chí Minh (HSC) là 20.4 nghìn đồng.

Khối lượng cổ phiếu lưu hành là 458 triệu cổ phiếu.

⇒ Vốn hóa thị trường = 9.343 tỷ đồng.

Doanh thu 4 quý gần nhất: 1122 + 1058 + 1187 + 759 = 4126 tỷ đồng

⇒ Doanh thu thuần trên 1 cổ phiếu = Doanh thu 4 quý/Khối lượng cổ phiếu đang lưu hành =  4126/0.458 = 9.000 đồng.

Từ đó ta có:

Chỉ số P/S = Thị giá cổ phiếu/Doanh thu thuần = 20.4/9 = 2.26.

Hoặc có thể áp dụng công thức: 

Chỉ số P/S = Vốn hóa thị trường/Tổng doanh thu thuần = 9.343/4126= 2.26.

Cách sử dụng chỉ số P/S hiệu quả nhất

Tìm kiếm cơ hội đầu tư

Chỉ số P/S có nhiệm vụ đánh chính xác mức giá mà thị trường hiện đang sẵn sàng chi trả bao nhiêu cho 1 đồng doanh thu của doanh nghiệp. Một trong những yếu tố để nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội dựa vào chỉ số P/S đó là tìm những ngành có tốc độ tăng trưởng mạnh từ 15 – 20%/năm hoặc cao hơn.

Khi một doanh nghiệp đang trên đà tăng trưởng, không ngừng cải thiện thị phần qua các năm nhưng chỉ số P/S của doanh nghiệp đó thấp hơn cả trung bình ngành, thậm chí thấp hơn cả đối thủ cạnh tranh, có thể cho thấy công ty đang chịu lỗ để tiếp tục tái đầu tư, phát triển hoạt động vươn xa tầm nhìn hơn. Đây chính là một trong những cơ hội tuyệt vời mà các nhà đầu tư không nên bỏ lỡ.

Sử dụng khi ngành xuất hiện xu hướng dịch chuyển mới

Trong thời đại công nghệ số như hiện nay, việc biến đổi ngành nghề là vô cùng phổ biến. Những ngành nổi bật như thương mại điện tử, bán lẻ truyền thống, năng lượng tái tạo,… luôn luôn có sự cạnh tranh khốc liệt, sáng tạo, đổi mới từng ngày và không ngừng nghỉ.

Tuy nhiên, quá trình đổi mới và cạnh tranh này cần nhiều thời gian đáng kể để tác động vào doanh thu, càng mất nhiều thời gian hơn mới có lợi nhuận. Nhìn chung, doanh thu vẫn là yếu tố đầu tiên bị tác động đến ngành xuất hiện cuộc chiến này. Khi đó, chỉ số P/S sẽ có ý nghĩa hơn so với các chỉ số khác để đánh giá đúng tác động của xu hướng.

Đánh giá doanh nghiệp đang bị thua lỗ

Trong trường hợp doanh nghiệp bị thua lỗ, chỉ số khác như P/E sẽ không thể đánh giá được do phụ thuộc vào yếu tố lợi nhuận vì khi đó chỉ số ngày sẽ có giá trị nhỏ hơn 0. Nhưng đối với trường hợp này, nhà đầu tư vẫn có thể sử dụng được chỉ số P/S để đánh giá.

Đối với các doanh nghiệp mới thành lập, họ mới chỉ tạo ra doanh thu chứ chưa thể đem về lợi nhuận. Kể cả doanh nghiệp đó đã có sẵn thị phần nhưng vẫn có thể rơi vào thua lỗ bất cứ lúc nào. Lúc này, nhà đầu tư có thể so sánh P/S của chính doanh nghiệp trong quá khứ, so sánh với các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực để có được đánh giá phù hợp.

Sử dụng khi doanh nghiệp có dấu hiệu bóp méo lợi nhuận

Đây cũng là một trong những lợi thế của chỉ số P/S. Chỉ số này không bị tác động nếu doanh nghiệp cố ý thực hiện những thủ thuật kế toán. Bởi hiện nay, nhiều doanh nghiệp thường có sự gian dối trong thông tin khiến lợi nhuận và doanh thu bị chênh lệch so với thực tế. Thông thường, các doanh nghiệp sẽ dùng khoản khấu hao, lãi suất hay chi phí thuế để thao túng lợi nhuận. Vậy thì liệu doanh thu có thể dễ bị thao túng như vậy không?

Nếu bạn nhìn thấy chỉ số P/S bỗng bị sụt giảm bất thường nhờ tăng trưởng doanh thu, bạn có thể kiểm tra điều này dựa các khoản phải thu trên bảng cân đối kế toán. Trong trường hợp chỉ số này tăng nhanh hơn so với doanh thu, khả năng đây nghĩa là thực tế dòng tiền vẫn chưa chảy vào doanh nghiệp và các khoản phải thu được nhận sớm.

Tuy nhiên, nhà đầu tư nên cẩn trọng nếu dòng tiền trong hoạt động kinh doanh trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ giảm kể cả khi thu nhập ròng đang tăng thì đây là dấu hiệu nhà đầu tư cần cảnh giác.

Chỉ số p/s bao nhiêu là hợp lý?

Không có con số nào chính xác thể hiện rằng P/S là tốt nhất, cũng như việc sử dụng P/S trong phân tích là phương pháp định giá tương đối. Chỉ số P/S bao nhiêu là tốt phụ thuộc vào lợi nhuận, tốc độ tăng trưởng, lợi thế cạnh tranh, độ an toàn và rủi ro về mặt tài chính, kinh doanh của doanh nghiệp. Hoặc phụ thuộc vào các điều kiện vĩ mô như lạm phát, lãi suất, tốc độ tăng trưởng GDP của đất nước.

Bạn nên so sánh chỉ số P/S qua từng thời kỳ, đồng thời kết hợp với các chỉ số khác để so sánh giữa các doanh nghiệp cùng ngành với nhau. Nếu chỉ xét trên yếu tố lợi nhuận, doanh nghiệp có chỉ số P/S hiện tại thấp hơn so với quá khứ (hoặc đối thủ cạnh tranh) thì bạn nên đầu tư.

• P/S cao khi doanh nghiệp có lợi thế, thị phần lớn, làm ăn hiệu quả, tốc độ tăng trưởng nhanh.
• P/S thấp nếu tính rủi ro doanh nghiệp cao, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu nhiều.

Chỉ số P/S chỉ thể hiện được một góc nhìn của thị trường đối với chỉ tiêu doanh thu doanh nghiệp chứ không thể dùng để đánh giá toàn bộ cơ cấu chi phí hay cấu trúc vay nợ. 

Mối quan hệ giữa Chỉ số P/S và P/E

P/S (Price-to-Sales) và P/E (Price-to-Earnings) là hai kỹ thuật đánh giá cổ phiếu phổ biến nhất. P/S thường được sử dụng để đánh giá các công ty mới hoặc công ty có lợi nhuận thấp. Nó được tính bằng cách chia Thị giá cổ phiếu hiện đang giao dịch trên thị trường cho doanh thu thuần và nhân với tổng số cổ phiếu đang lưu hành. 

Trong khi đó, P/E thường được sử dụng để đánh giá các công ty có lợi nhuận cao. Nó được tính bằng cách chia giá cổ phiếu hiện tại cho thu nhập trên một cổ phiếu đó.

Cả hai chỉ số đều có thể được sử dụng để đánh giá giá trị công ty. Tuy nhiên, mỗi chỉ số sẽ phù hợp với một loại hình công ty khác nhau. Trong khi P/S thường được sử dụng để đánh giá công ty mới, có doanh thu lớn, lợi nhuận thấp thì P/E sẽ chính xác hơn cho các công ty có lợi nhuận cao, đã hoạt động lâu năm. 

Trên đây là các thông tin quan trọng về chỉ số P/S. Có thể thấy, P/S là công cụ hữu ích mà nhà đầu tư có thể sử dụng để đánh giá, tìm kiếm cơ hội đầu tư cho bản thân. Với những thông tin trên, chứng khoán Vina hy vọng bạn đã hiểu hơn về chỉ số P/S, từ đó sử dụng hiệu quả trong quá trình đầu tư chứng khoán của mình.