Bắt đáy chứng khoán là gì? Có nên bắt đáy chứng khoán không?

Trong thị trường tài chính đầy biến động, “bắt đáy chứng khoán” là một chiến lược được nhiều nhà đầu tư quan tâm, đặc biệt trong các giai đoạn thị trường lao dốc. Đây là hành động mua cổ phiếu tại mức giá thấp nhất hoặc gần thấp nhất trong một chu kỳ giảm giá, với kỳ vọng thị trường sẽ phục hồi và cổ phiếu tăng giá trở lại. Tuy nhiên, chiến lược này đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về thị trường, khả năng phân tích kỹ thuật, đánh giá giá trị doanh nghiệp và quản lý rủi ro hiệu quả.

1. Bắt đáy chứng khoán là gì?

Bắt đáy chứng khoán (bottom fishing) là hành vi mua vào cổ phiếu khi giá giảm mạnh so với mức trung bình hoặc giá trị thực tế, với kỳ vọng giá sẽ đảo chiều tăng. Ví dụ, trong đợt điều chỉnh của thị trường năm 2020 do đại dịch COVID-19, nhiều nhà đầu tư đã bắt đáy cổ phiếu ngành hàng không như Vietnam Airlines khi giá rơi về mức đáy lịch sử, kỳ vọng vào sự phục hồi sau đại dịch.

Tuy nhiên, việc xác định chính xác “đáy” rất khó khăn. Cổ phiếu có thể tiếp tục giảm sâu hơn nữa do ảnh hưởng từ chính sách tiền tệ, báo cáo tài chính kém khả quan, hoặc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Do đó, bắt đáy không chỉ dựa vào trực giác mà cần dựa trên các chỉ báo kỹ thuật và dữ liệu cơ bản.

2. Ưu và nhược điểm khi bắt đáy chứng khoán

Việc bắt đáy cổ phiếu luôn là chủ đề gây nhiều tranh cãi trong giới đầu tư. Một số người xem đây là cơ hội vàng để mua cổ phiếu giá rẻ, trong khi những người khác lại coi đó là hành động mạo hiểm không cần thiết. Dưới đây là một số điểm mạnh và điểm yếu của chiến lược này mà nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi áp dụng.

Bắt đáy chứng khoán

3. Khi nào nên bắt đáy chứng khoán?

Việc xác định thời điểm bắt đáy không đơn thuần dựa vào trực giác mà cần dựa trên những phân tích cụ thể về tình hình thị trường, từng cổ phiếu và các chỉ báo kỹ thuật. Dưới đây là một số tình huống gợi ý thời điểm nhà đầu tư có thể xem xét chiến lược này:

• Khi thị trường điều chỉnh ngắn hạn trong xu hướng tăng dài hạn: Ví dụ, chỉ số VN-Index từng điều chỉnh khoảng 10–15% do tâm lý lo ngại lạm phát hoặc yếu tố bên ngoài, nhưng nền tảng kinh tế vĩ mô và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp vẫn ổn định. Trong trường hợp này, nhà đầu tư có thể tận dụng cơ hội để mua vào các cổ phiếu cơ bản tốt với mức giá hấp dẫn.
• Khi cổ phiếu giảm mạnh do tin tức tiêu cực ngắn hạn: Một số cổ phiếu có thể bị bán tháo vì các thông tin bất lợi tạm thời, chẳng hạn như cổ phiếu ngân hàng giảm giá mạnh do tin đồn siết tín dụng, nhưng thực tế hoạt động kinh doanh vẫn ổn định hoặc tăng trưởng. Nếu thông tin tiêu cực không ảnh hưởng đến giá trị dài hạn của doanh nghiệp, thì đây là cơ hội để bắt đáy.
• Khi xuất hiện tín hiệu kỹ thuật đảo chiều rõ ràng: Nhà đầu tư sử dụng phân tích kỹ thuật có thể chờ các tín hiệu xác nhận xu hướng như RSI xuống dưới 30 rồi quay đầu tăng, MACD cắt lên, hoặc xuất hiện mô hình nến đảo chiều. Đây là cơ sở hỗ trợ cho quyết định bắt đáy một cách có hệ thống hơn.

Tuy nhiên, nhà đầu tư không nên bắt đáy chứng khoán trong những giai đoạn thị trường đang trong xu hướng giảm dài hạn (bear market) mà chưa có dấu hiệu đảo chiều rõ ràng. Việc vội vàng mua vào trong bối cảnh thị trường tiếp tục suy yếu có thể khiến nhà đầu tư rơi vào bẫy tăng giá giả (bull trap), dẫn đến thua lỗ sâu và tâm lý tiêu cực.

4. Dấu hiệu thị trường tạo đáy

Việc nhận diện thời điểm thị trường tạo đáy là một trong những yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định bắt đáy chính xác hơn. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến và dễ nhận biết cho thấy thị trường có thể đã chạm đáy:

• Chỉ số kỹ thuật đảo chiều:
  • RSI (Relative Strength Index) dưới ngưỡng 30, cho thấy cổ phiếu đang bị bán quá mức. Khi RSI bắt đầu quay đầu tăng, đây có thể là tín hiệu cho thấy lực bán đang yếu dần và dòng tiền mua vào bắt đầu xuất hiện.
  • MACD (Moving Average Convergence Divergence) cắt lên đường tín hiệu là dấu hiệu cho thấy xu hướng giảm có thể đã kết thúc và thị trường chuẩn bị vào giai đoạn phục hồi.
  • Mô hình nến đảo chiều như Hammer (nến búa), Morning Star (sao mai), Bullish Engulfing (nến nhấn chìm tăng)… thường xuất hiện sau một đợt giảm mạnh và thể hiện sự đảo chiều tăng giá

Xem thêm: Những mẫu nến đảo chiều mạnh nhà đầu tư chứng khoán nhất định phải biết

Ví dụ: Sau một chuỗi phiên giảm mạnh, nếu xuất hiện mô hình nến Hammer với bóng nến dưới dài và khối lượng giao dịch lớn, đó có thể là tín hiệu đảo chiều tiềm năng.

• Khối lượng giao dịch tăng đột biến: Đặc biệt trong phiên giảm sâu cuối cùng, nếu khối lượng giao dịch tăng mạnh nhưng giá không còn giảm nhiều hoặc bắt đầu đi ngang, điều này cho thấy áp lực bán đã cạn kiệt và có lực cầu hấp thụ mạnh – một tín hiệu quan trọng cho thấy thị trường có thể đang tạo đáy.
• Xuất hiện thông tin tích cực: Sự thay đổi về chính sách như giảm lãi suất, nới lỏng tín dụng, hoặc các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp từ chính phủ… có thể cải thiện tâm lý thị trường. Ngoài ra, báo cáo tài chính tích cực từ các doanh nghiệp đầu ngành cũng có thể là chất xúc tác giúp thị trường chạm đáy và đảo chiều.

Ví dụ: Trong năm 2021, khi dịch COVID-19 được kiểm soát và chính phủ công bố các gói hỗ trợ kinh tế lớn, nhiều cổ phiếu từng giảm sâu đã bật tăng mạnh mẽ trở lại.

• Giá cổ phiếu có dấu hiệu tích lũy: Sau giai đoạn giảm mạnh, nếu giá cổ phiếu bắt đầu đi ngang trong một biên độ hẹp và hình thành các mô hình như hai đáy (double bottom) hoặc ba đáy (triple bottom), đây là dấu hiệu cho thấy thị trường đang hấp thụ lượng cung còn lại và chuẩn bị bước vào giai đoạn tăng trưởng mới.

Tuy những tín hiệu trên không đảm bảo chính xác 100%, nhưng nếu xuất hiện đồng thời và lặp lại, chúng sẽ củng cố niềm tin rằng thị trường đang dần tạo đáy. Nhà đầu tư cần kết hợp các tín hiệu này với các yếu tố cơ bản và xu hướng vĩ mô để đưa ra quyết định sáng suốt.

Bắt đáy chứng khoán là một chiến lược đầu tư hấp dẫn, mở ra cơ hội mua cổ phiếu với giá thấp và thu về lợi nhuận cao khi thị trường phục hồi. Tuy nhiên, đây cũng là một chiến lược chứa đựng nhiều rủi ro nếu nhà đầu tư không trang bị đủ kiến thức và kinh nghiệm.

Để bắt đáy cổ phiếu hiệu quả, bạn cần hiểu rõ bản chất của chiến lược này, đánh giá đúng thời điểm, nhận biết các tín hiệu thị trường tạo đáy và quan trọng nhất là quản lý rủi ro một cách kỷ luật. Hãy nhớ rằng, thành công trong đầu tư không nằm ở việc “mua đáy – bán đỉnh” mà ở việc ra quyết định sáng suốt và kiên định với chiến lược của mình.