Ngành nào chịu ảnh hưởng mạnh nhất từ thuế quan Mỹ?

Ngày 08/04/2025, Mỹ chính thức áp mức thuế quan 46% đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Quyết định này đã ngay lập tức gây chấn động đến thị trường chứng khoán Việt Nam, tạo ra làn sóng lo ngại trong các ngành xuất khẩu chủ lực. Vậy ngành nào chịu ảnh hưởng mạnh nhất từ thuế quan Mỹ? Hãy cùng phân tích chi tiết các tác động đến bốn ngành xuất khẩu trụ cột: dệt may, thủy sản, đồ gỗ và điện tử.

1. Ngành dệt may: Mất một nửa thị trường xuất khẩu chủ lực

Tình hình hiện tại

Ngành dệt may đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt khoảng 18 tỷ USD năm 2024, chiếm 50% tổng giá trị xuất khẩu dệt may của cả nước. Các doanh nghiệp lớn như Tập đoàn Dệt May Việt Nam (VGT) và Công ty Cổ phần May Sông Hồng (MSH) dẫn đầu ngành, tạo việc làm cho hơn 2,5 triệu lao động.

Ảnh hưởng của việc áp thuế quan Mỹ

• Mức thuế 46% khiến giá sản phẩm tăng mạnh tại Mỹ, làm mất lợi thế cạnh tranh so với đối thủ như Bangladesh (thuế 37%) và Ấn Độ (26%).
• Doanh nghiệp như Công ty Cổ phần May Sông Hồng (MSH) và Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex – VGT) đối mặt nguy cơ mất đơn hàng lớn và sa sút doanh thu.
• Ví dụ: VGT đã ghi nhận giảm 30% lượng đơn đặt hàng từ các nhà bán lẻ Mỹ trong tuần đầu sau khi chính sách có hiệu lực.

Lựa chọn xuất khẩu thay thế nếu thuế không giảm

• Các thị trường như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc là tiềm năng nhờ thuế suất 0% từ các FTA (EVFTA, VKFTA).

• Tuy nhiên, các thị trường này yêu cầu tiêu chuẩn cao về môi trường, nguồn gốc nguyên liệu và quy trình sản xuất bền vững, đòi hỏi doanh nghiệp phải tái cấu trúc toàn diện.

2. Ngành thủy sản: Nguy cơ mất thị phần tôm và cá tra

Tình hình hiện tại

Ngành thủy sản đạt kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ khoảng 1,83 tỷ USD năm 2024, chiếm hơn 40% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Các sản phẩm chủ lực bao gồm tôm, cá tra và cá ngừ, với các doanh nghiệp như Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (VHC) và Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản Minh Phú (MPC) đóng vai trò quan trọng.

Ảnh hưởng của việc áp thuế quan Mỹ

• Với mức thuế 46%, chi phí tăng thêm gần 0,92 tỷ USD, khiến giá sản phẩm như tôm, cá tra, cá ngừ khó cạnh tranh tại thị trường Mỹ.
• Các doanh nghiệp đầu ngành như Vĩnh Hoàn (VHC) và Minh Phú (MPC) bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Ví dụ: VHC báo lỗ đơn hàng trị giá 5 triệu USD từ Walmart sau khi khách hàng Mỹ chuyển sang mua cá tra từ Ấn Độ.

Lựa chọn xuất khẩu thay thế nếu thuế không giảm: EU, Nhật Bản và Trung Quốc là lựa chọn phù hợp, song các thị trường này yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm và chứng chỉ môi trường như ASC, BAP.

3. Ngành đồ gỗ: Mất ngay đơn hàng trong tuần đầu tiên

Tình hình hiện tại

Ngành đồ gỗ ghi nhận kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ khoảng 9 tỷ USD năm 2024, chiếm hơn 50% tổng giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam. Mỹ là thị trường lớn nhất cho sản phẩm nội thất và gỗ trang trí của Việt Nam.

Ảnh hưởng của việc áp thuế quan Mỹ

• Chi phí thuế tăng gần 4,14 tỷ USD khiến lợi nhuận giảm sâu.
• Các doanh nghiệp như CTCP Gỗ An Cường (ACG), CTCP Chế biến gỗ Đức Thành (GDT) báo cáo đơn hàng giảm mạnh ngay trong tuần đầu sau thông báo áp thuế.
• Ví dụ: GDT mất hợp đồng cung ứng nội thất văn phòng trị giá 2 triệu USD cho khách hàng tại bang California.

Lựa chọn xuất khẩu thay thế nếu thuế không giảm

• EU (kim ngạch ~2 tỷ USD), Nhật Bản và Hàn Quốc là các lựa chọn khả thi.
• Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu về nguồn gỗ hợp pháp (FLEGT), doanh nghiệp cần đầu tư vào chuỗi cung ứng bền vững và công nghệ sản xuất hiện đại.

4. Ngành điện tử: Đối mặt rủi ro rút chuỗi cung ứng

Tình hình hiện tại

Ngành điện tử là lĩnh vực xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Mỹ, với kim ngạch khoảng 38,97 tỷ USD năm 2024, chiếm hơn 40% tổng giá trị xuất khẩu điện tử của cả nước. Các sản phẩm chủ lực bao gồm điện thoại thông minh, linh kiện máy tính và thiết bị gia dụng, với sự tham gia của các tập đoàn như Samsung và Intel.

Ảnh hưởng của việc áp thuế quan Mỹ

• Mức thuế 46% làm tăng chi phí lên gần 18 tỷ USD, đe dọa tính cạnh tranh của sản phẩm điện tử Việt Nam.
• Các tập đoàn FDI lớn như Samsung, Intel có thể tái cấu trúc chuỗi cung ứng, rút sản xuất khỏi Việt Nam để chuyển sang các quốc gia chưa bị áp thuế như Mexico hoặc Ấn Độ.
• Ví dụ: Một số báo cáo cho thấy Samsung đang tạm hoãn đầu tư mở rộng nhà máy tại Thái Nguyên để đánh giá tác động lâu dài.

Lựa chọn xuất khẩu thay thế nếu thuế không giảm

• EU, Trung Quốc và Nhật Bản là những thị trường tiềm năng, nhưng mức độ cạnh tranh cao, đặc biệt là từ Trung Quốc và Hàn Quốc.
• Ngoài ra, cần đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế như CE, RoHS.

Tất cả bốn ngành đều chịu tác động lớn từ thuế quan 46% của Mỹ. Tuy nhiên, xét về quy mô kim ngạch và mức độ phụ thuộc vào thị trường Mỹ, ngành điện tử là ngành chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, với rủi ro bị đứt gãy chuỗi cung ứng và mất các nhà đầu tư chiến lược.

Tiếp theo là ngành dệt may, với khả năng mất gần một nửa thị phần xuất khẩu nếu không nhanh chóng tái cấu trúc thị trường và nâng cao chất lượng.

Giải pháp cấp thiết hiện nay là:

• Tái cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa, tránh phụ thuộc vào một quốc gia.
• Đầu tư công nghệ, nâng cấp chuỗi giá trị để đáp ứng yêu cầu chất lượng của thị trường khó tính.
• Đẩy mạnh ngoại giao thương mại nhằm giảm thiểu rủi ro thuế quan và tìm kiếm các hiệp định song phương mới.

Đây là thời điểm ngành xuất khẩu Việt Nam cần sự chủ động, sáng tạo và hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp để vượt qua thách thức lớn nhất trong thập kỷ qua.