Tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam qua các năm như thế nào?

Lạm phát là một trong những thước đo quan trọng phản ánh tình trạng kinh tế của một quốc gia. Tại Việt Nam, tỷ lệ lạm phát những năm gần đây có nhiều biến động, phản ánh sự thay đổi của kinh tế trong nước và tác động từ bối cảnh kinh tế toàn cầu. Vậy tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam đã thay đổi như thế nào trong những năm qua và đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này?

Thống kê tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam qua các năm

Trước năm 2000

Từ mức lạm phát cao tới 453,5% vào năm 1986 khi mới chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, Việt Nam đã dần kiểm soát được tỷ lệ này, chỉ còn -1,6% vào năm 2000.

Giai đoạn 2000 – 2010

Trong thập niên 2000, tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam có sự gia tăng mạnh vào những năm 2007 – 2008. Cụ thể, lạm phát năm 2007 là 12,6% và đạt đỉnh ở mức 19,89% vào năm 2008, do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Sau đó, lạm phát dần được kiểm soát, giảm về mức 6,88% năm 2009 và 11,75% năm 2010. Đây là giai đoạn nền kinh tế Việt Nam chịu tác động lớn từ việc hội nhập sâu rộng với thế giới và sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên vật liệu.

Giai đoạn 2011 – 2020

Sau khủng hoảng, chính sách thắt chặt tiền tệ và các biện pháp kiểm soát giá cả đã giúp Việt Nam giảm lạm phát xuống dưới mức 10% kể từ năm 2012. Tỷ lệ lạm phát trung bình trong giai đoạn này dao động từ 2% – 4%, phản ánh sự ổn định tương đối của kinh tế vĩ mô.

Cụ thể, tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam năm 2011 là 18,13%, năm 2012 là 6,81%, năm 2013 là 6,04%, năm 2014 là 1,84%, năm 2015 là 0,6%, năm 2016 là 4,74%, năm 2017 là 3,53%, năm 2018 là 3,54%, năm 2019 là 2,79%, năm 2020 là 3,23%. Nhìn chung, giai đoạn này Việt Nam kiểm soát tốt lạm phát ở mức dưới 4% theo mục tiêu của Quốc hội đề ra.

Giai đoạn 2021 – nay

Từ năm 2021, đại dịch COVID-19 và xung đột quốc tế khiến chuỗi cung ứng bị gián đoạn, đẩy giá cả nguyên liệu tăng cao. Tuy nhiên, nhờ các chính sách tài chính linh hoạt, lạm phát ở Việt Nam vẫn được kiểm soát ở mức trung bình 3% – 4% trong giai đoạn 2021 – 2023.

Cụ thể:

• 2021: Lạm phát ở mức thấp 1,84%, nhờ các biện pháp hỗ trợ nền kinh tế trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch.
• 2022: Tăng lên 3,21%, do tác động của xung đột Nga – Ukraine làm giá năng lượng và lương thực toàn cầu tăng mạnh.
• 2023: Tỷ lệ lạm phát ở mức 3,25%, phản ánh sự gia tăng giá cả hàng hóa và dịch vụ trong nước khi nhu cầu tiêu dùng phục hồi.
• 2024: Dự báo, tỷ lệ lạm phát ở mức từ 4% –  4,5% do sự bất ổn về chính trị và kinh tế trên toàn cầu căng thẳng hơn khiến giá năng lượng và thực phẩm tăng.

Nguyên nhân dẫn đến lạm phát ở Việt Nam

Tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam là kết quả của nhiều yếu tố đan xen, từ những đặc điểm nội tại của nền kinh tế đến các yếu tố bên ngoài như biến động kinh tế toàn cầu. Dưới đây là 5 nguyên nhân lớn và phân tích chi tiết từng nguyên nhân.

Phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu

Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu các nguyên liệu đầu vào như xăng dầu, thép, phân bón, và linh kiện điện tử. Khi giá cả các nguyên liệu này trên thị trường quốc tế tăng, chi phí sản xuất trong nước cũng tăng theo, gây ra hiện tượng lạm phát chi phí đẩy.

Ví dụ, vào năm 2008, giá dầu thô thế giới tăng vượt ngưỡng 145 USD/thùng, dẫn đến giá xăng dầu trong nước tăng mạnh. Điều này kéo theo chi phí vận chuyển, sản xuất và giá cả hàng hóa tiêu dùng tăng lên đáng kể, góp phần đưa tỷ lệ lạm phát lên mức kỷ lục 19,89% trong năm đó. Việc không tự chủ được nguồn nguyên liệu khiến nền kinh tế Việt Nam dễ bị tổn thương trước các biến động giá cả quốc tế.

Chính sách tiền tệ và cung tiền

Trong những giai đoạn tăng trưởng kinh tế nhanh, các chính sách tiền tệ thường được nới lỏng nhằm thúc đẩy đầu tư và tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu lượng tiền lưu thông tăng nhanh hơn sản lượng hàng hóa và dịch vụ sẽ gây mất cân đối cung cầu và dẫn đến lạm phát.

Trong giai đoạn 2006 – 2010, việc mở rộng tín dụng để hỗ trợ các dự án bất động sản và cơ sở hạ tầng đã làm lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế tăng mạnh. Tuy nhiên, nhiều dự án không hiệu quả hoặc chậm tiến độ khiến tiền không quay lại sản xuất, dẫn đến tình trạng giá cả tăng cao trên thị trường. Việc không kiểm soát chặt chẽ cung tiền trong nền kinh tế là một nguyên nhân chính gây ra lạm phát kéo dài.

Biến động kinh tế toàn cầu

Việt Nam là một nền kinh tế mở, chịu ảnh hưởng lớn từ các cú sốc kinh tế toàn cầu. Các sự kiện như khủng hoảng tài chính, đại dịch COVID-19, hay xung đột địa chính trị thường dẫn đến gián đoạn chuỗi cung ứng, làm tăng chi phí nhập khẩu và giá hàng hóa trong nước.

Giai đoạn 2021 – 2023, đại dịch COVID-19 khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, đẩy giá vận tải biển tăng gấp 3 – 4 lần. Đồng thời, xung đột giữa Nga và Ukraine làm giá dầu thô và lương thực toàn cầu tăng mạnh, khiến Việt Nam phải đối mặt với lạm phát nhập khẩu trong bối cảnh chi phí logistics gia tăng. Những biến động này không chỉ gây áp lực lạm phát mà còn làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Quản lý giá cả và cơ chế điều chỉnh giá

Tại Việt Nam, một số mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, điện, và nước chịu sự quản lý giá bởi Nhà nước. Sự chậm trễ trong điều chỉnh giá khi chi phí đầu vào tăng cao có thể khiến áp lực lạm phát tích tụ, dẫn đến sự gia tăng giá đột biến khi chính sách được điều chỉnh.

Năm 2022, giá xăng dầu nội địa được điều chỉnh chậm hơn so với biến động giá quốc tế, tạo áp lực lớn lên ngân sách và nền kinh tế. Giá được điều chỉnh tăng đáng kể gây cú sốc cho thị trường và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Cơ chế quản lý giá hiện tại vẫn còn cứng nhắc, thiếu sự linh hoạt để thích ứng kịp thời với biến động thị trường.

Thiên tai và biến đổi khí hậu

Là một quốc gia nông nghiệp, Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn từ điều kiện thời tiết và thiên tai. Những hiện tượng như hạn hán, lũ lụt hay dịch bệnh làm giảm sản lượng nông nghiệp, dẫn đến thiếu hụt nguồn cung thực phẩm, đẩy giá lương thực và thực phẩm tăng cao. 

Giai đoạn 2011 – 2012, thiên tai trên thế giới gia tăng do biến đổi khí hậu khiến giá lương thực thế giới tăng 33%. Đồng thời, Việt Nam cũng trải qua đợt lũ lụt miền Trung kéo dài làm giảm sản lượng gạo, rau củ và thực phẩm chăn nuôi, khiến giá lương thực tăng cao. Vì thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa tính CPI, sự tăng giá này đã đẩy lạm phát năm 2011 lên mức 18,13%.

Kết luận

Lạm phát là một vấn đề kinh tế mang tính hệ thống, chịu ảnh hưởng của cả yếu tố trong nước và quốc tế. Dù tỷ lệ lạm phát ở Việt Nam qua các năm có biến động nhưng vẫn được kiểm soát tốt nhờ các chính sách của Nhà nước. Để tiếp tục kiểm soát lạm phát hiệu quả, Việt Nam cần kết hợp chặt chẽ giữa các chính sách tiền tệ và tài khóa, đồng thời tăng cường sản xuất trong nước để giảm bớt sự phụ thuộc vào nhập khẩu.

Disclaimers: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin, không phải là lời khuyên đầu tư. Nội dung chia sẻ có thể đã cũ do yếu tố thời gian. Vui lòng chủ động tìm hiểu thêm thông tin.

VNSC by Finhay – Tích lũy và đầu tư từ đây

Finhay, chủ quản của Chứng khoán Vina (VNSC): Giấy phép số 50/UBCK-GPHĐKD do Ủy ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp ngày 29 tháng 12 năm 2006

• Website: https://vnsc.vn
• Hỗ trợ trực tiếp: m.me/finhayvn
• Group Cộng đồng Finhay: https://www.facebook.com/groups/finhay/