Pha loãng cổ phiếu là gì? Nguyên nhân và ảnh hưởng khi cổ phiếu bị pha loãng

Pha loãng cổ phiếu khiến tỷ lệ sở hữu giảm, có thể mang tới những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực tới cổ đông, doanh nghiệp và thị trường chứng khoán. Vậy pha loãng cổ phiếu là gì? Mời bạn cùng VNSC tìm hiểu nguyên nhân và những ảnh hưởng của hiện tượng này trong bài viết dưới đây.

Pha loãng cổ phiếu là gì?

Pha loãng cổ phiếu (stock dilution hay equity dilution) là quá trình giảm tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại trong một doanh nghiệp do phát hành thêm cổ phiếu. Cụ thể, phát hành thêm sẽ khiến tổng số lượng cổ phiếu của doanh nghiệp tăng lên mà lượng cổ phiếu cổ đông nắm giữ không đổi, dẫn tới giảm tỷ lệ sở hữu của cổ đông hiện tại.

Điều này có thể ảnh hưởng tới một số quyền lợi như biểu quyết, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu – EPS giảm, lợi tức cổ phiếu giảm…

Ví dụ: Công ty cổ phần ABC mới thành lập phát hành 2 triệu cổ phiếu, cổ đông A nắm giữ 200 nghìn cổ phiếu, tương đương với 10% cổ phần công ty ABC. Sau một thời gian, công ty ABC phát hành thêm 1 triệu cổ phiếu chào bán công khai, nâng tổng số cổ phiếu của công ty lên 3 triệu. Lúc này, cổ đông A vẫn nắm giữ 200 nghìn cổ phiếu nhưng tỷ lệ sở hữu cổ phần giảm từ 10% xuống còn 6,67%.

Pha loãng cổ phiếu để làm gì?

Pha loãng cổ phiếu thông qua phát hành thêm là một trong những biện pháp phổ biến được doanh nghiệp áp dụng để huy động vốn, phục vụ cho mục đích mở rộng kinh doanh, đầu tư dự án mới, trả nợ… Cách này vừa giúp doanh nghiệp có thêm nguồn vốn lớn, thu hút thêm nhà đầu tư, vừa hạn chế gia tăng khoản vay nợ, giúp cải thiện tình hình tài chính.

Ngoài ra, cổ phiếu còn được sử dụng như một phần thưởng nhân viên (ESOP), khuyến khích nhân viên gắn bó lâu dài với công ty. Việc phát hành cổ phiếu thưởng cho nhân viên có thể giúp tăng động lực làm việc và nâng cao hiệu suất công ty.

Tuy nhiên, việc phát hành thêm cổ phiếu mới có thể khiến cổ phiếu bị pha loãng, ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông hiện tại. Vì thế, các doanh nghiệp thường chỉ pha loãng cổ phiếu khi thật sự cần thiết và có kế hoạch sử dụng vốn hiệu quả.

Nguyên nhân gây ra pha loãng cổ phiếu

Thực tế, cổ phiếu bị pha loãng thường do các nguyên nhân sau: phát hành thêm cổ phiếu mới, chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu và phát hành cổ phiếu thưởng. Cụ thể như sau: 

Phát hành cổ phiếu mới

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến pha loãng cổ phiếu là việc doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu mới. Việc này thường nhằm mục đích huy động thêm vốn để mở rộng hoạt động, đầu tư vào các dự án lớn hoặc trả nợ. Quá trình này làm tăng tổng số lượng cổ phiếu lưu hành, dẫn đến tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại giảm xuống, gây ra tình trạng pha loãng cổ phiếu.

Hiện tại, có 3 hình thức phát hành cổ phiếu, bao gồm:

• Chào bán cổ phiếu riêng lẻ: Là việc doanh nghiệp chào bán cổ phiếu mới cho một số ít nhà đầu tư chiến lược hoặc đối tác kinh doanh đã được lựa chọn từ trước, số lượng và tỷ lệ bán do doanh nghiệp quyết định. Việc này giúp doanh nghiệp huy động vốn từ những nhà đầu tư quan trọng mà không làm giảm quyền lợi của cổ đông hiện tại.
• Chào bán cổ phiếu ra công chúng: Là hình thức phát hành cổ phiếu đại trà, không giới hạn số lượng nhà đầu tư, thường được áp dụng khi doanh nghiệp cần số vốn lớn. Khi đó, doanh nghiệp có thể huy động được số vốn lớn nhưng sẽ làm giảm tỷ lệ sở hữu của các cổ đông cũ.
• Chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu: Là việc doanh nghiệp phát hành cổ phiếu mới và chào bán cho cổ đông hiện tại với tỷ lệ tương ứng với số cổ phiếu mà họ đang sở hữu. Cách này thường được sử dụng khi doanh nghiệp muốn huy động thêm vốn, đồng thời trả cổ tức cho cổ đông bằng cổ phiếu. Nếu cổ đông không mua thêm, tỷ lệ sở hữu của họ sẽ bị giảm và pha loãng cổ phiếu sẽ xảy ra.

Chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu

Trái phiếu chuyển đổi là loại trái phiếu mà người nắm giữ có quyền chuyển đổi thành tỷ lệ cổ phiếu nhất định sau một thời gian nắm giữ hoặc tại thời điểm bất kỳ theo mong muốn. Điều này nghĩa là nợ (trái phiếu) sẽ được chuyển đổi thành vốn chủ sở hữu (cổ phiếu). Khi người nắm giữ thực hiện quyền chuyển đổi này, doanh nghiệp cần phát hành thêm số lượng cổ phiếu tương ứng, làm tăng tổng số cổ phiếu của doanh nghiệp, dẫn tới pha loãng cổ phiếu.

Phát hành cổ phiếu thưởng

Cổ phiếu thưởng là hình thức công ty thưởng cổ phiếu cho nhân viên như một biện pháp khích lệ, giữ chân nhân tài và tăng động lực làm việc. Điều này cũng khiến số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên, dẫn tới bị pha loãng cổ phiếu. Tuy nhiên, số lượng cổ phiếu thưởng thường không lớn, không làm ảnh hưởng nhiều tới tỷ lệ và quyền lợi của những cổ đông hiện tại.

Ảnh hưởng của pha loãng cổ phiếu

Pha loãng cổ phiếu có thể tác động trực tiếp tới cổ đông hiện tại và doanh nghiệp, cụ thể như sau:

Đối với cổ đông

Pha loãng cổ phiếu khiến tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông hiện tại giảm, ảnh hưởng đến quyền lợi tài chính và quyền quyết định trong công ty. Cụ thể:

• Tỷ lệ sở hữu cổ phần bị giảm: Khi tổng số cổ phiếu lưu hành trên thị trường tăng lên mà số lượng cổ phiếu nắm giữ không tăng, tỷ lệ sở hữu của cổ đông sẽ giảm.
• Quyền biểu quyết giảm: Tỷ lệ sở hữu cổ phần thường đi kèm với quyền biểu quyết trong các cuộc họp cổ đông. Khi tỷ lệ sở hữu giảm, quyền biểu quyết của cổ đông sẽ giảm, có thể ảnh hưởng tới lợi ích của cổ đông liên quan đến quyền quyết định các chiến lược hoạt động và bầu chọn ban lãnh đạo.
• Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS), cổ tức giảm: Tổng số cổ phiếu tăng lên nhưng lợi nhuận công ty không thay đổi đáng kể dẫn tới EPS giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của các cổ đông từ cổ tức.
• Mất cân bằng quyền lợi giữa cổ đông mới và cổ đông cũ: Pha loãng cổ phiếu tạo cơ hội cho các nhà đầu tư mới tham gia vào công ty. Tuy nhiên, điều này cũng khiến cổ đông hiện tại bị giảm quyền lợi. Các cổ đông mới có thể nhận được những điều kiện ưu đãi, trong khi cổ đông cũ phải đối mặt với việc giảm quyền kiểm soát và các quyền lợi tài chính khác.

Đối với doanh nghiệp

Ngoài các cổ đông hiện tại, pha loãng cổ phiếu còn ảnh hưởng tới cơ cấu cổ đông, cơ cấu vốn, chỉ số tài chính và tình hình hoạt động của doanh nghiệp, cụ thể:

• Thay đổi cơ cấu cổ đông: Số lượng cổ đông sẽ tăng khi doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu mới. Cơ cấu cổ đông sẽ thay đổi khi số lượng cổ phiếu nắm giữ của những cổ đông cũ thấp hơn những cổ đông mới. Khi đó, quyền biểu quyết lựa chọn ban lãnh đạo, chiến lược hoạt động… của các cổ đông cũ sẽ bị ảnh hưởng. Nếu số lượng cổ phiếu do cổ đông mới nắm giữ áp đảo, quyền quyết định của những cổ đông cũ có thể bị giảm hoặc mất hoàn toàn.
• Thay đổi cơ cấu vốn: Phát hành thêm cổ phiếu, chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu sẽ khiến cơ cấu vốn của doanh nghiệp thay đổi do vốn chủ sở hữu tăng, nợ giảm.
• Thay đổi các chỉ số tài chính: Pha loãng cổ phiếu ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số tài chính của doanh nghiệp như EPS (tỷ suất lợi nhuận trên cổ phần) giảm, ROE (tỷ suất lợi tức trên vốn chủ sở hữu) giảm, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu giảm… Các chỉ số tài chính này thường được nhà đầu tư sử dụng để đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp nên sự thay đổi có thể ảnh hưởng đến sự tin tưởng của thị trường.
• Tăng áp lực cho ban lãnh đạo: Khi số lượng cổ phiếu tăng, kỳ vọng về lợi nhuận của cổ đông cũng tăng theo. Khi đó, ban lãnh đạo có áp lực phải tạo ra phần lợi nhuận đủ lớn để lợi tức của cổ đông không giảm khi tỷ lệ sở hữu cổ phần giảm. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần tạo ra nhiều lợi nhuận hơn để trả cho những cổ đông mới.
• Mở rộng quy mô và tăng lợi nhuận: Mặc dù phát hành thêm cổ phiếu khiến cổ phiếu bị pha loãng nhưng doanh nghiệp có thêm nguồn vốn để mở rộng quy mô, đầu tư vào các dự án mới, nâng cao năng lực sản xuất, từ đó tăng doanh thu và lợi nhuận.
• Tăng động lực cho nhân viên: Phát hành thêm cổ phiếu thưởng, giúp gia tăng sự gắn bó của nhân viên với doanh nghiệp, thúc đẩy nâng cao hiệu quả công việc, từ đó giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.

Ngoài ra, pha loãng cổ phiếu làm tăng nguồn cung cổ phiếu trên thị trường, tạo áp lực bán khi nhiều cổ đông lo ngại quyền lợi bị ảnh hưởng nên liên tục bán ra. Điều này dẫn đến sự mất cân đối giữa cung và cầu, giá cổ phiếu giảm. Đồng thời, các chỉ số định giá doanh nghiệp như P/E và EPS bị giảm, dẫn tới giảm tính hấp dẫn của cổ phiếu, khiến nhà đầu tư e ngại, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thị trường và gây biến động giá.

Lợi ích và rủi ro của pha loãng cổ phiếu

Bên cạnh những ảnh hưởng không tốt, pha loãng cổ phiếu cũng mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư và doanh nghiệp. Cụ thể như sau:

Rủi ro

Pha loãng cổ phiếu có thể mang lại nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư hiện tại và chính doanh nghiệp. Một số rủi ro như sau:

• Cổ đông hiện tại bị giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần nếu không mua thêm để tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ, kéo theo giảm quyền biểu quyết và lợi ích tài chính liên quan.
• Các chiến lược và ban quản lý của doanh nghiệp có thể bị thay đổi, hủy bỏ do ảnh hưởng từ quyền biểu quyết của nhà đầu tư mới. Điều này có thể dẫn tới xáo trộn hoạt động doanh nghiệp, giảm doanh thu và lợi nhuận trong ngắn hạn.
• Các chỉ số tài chính giảm sẽ làm giảm sức hấp dẫn của doanh nghiệp đối với các nhà đầu tư, giá cổ phiếu có thể giảm, thanh khoản cổ phiếu giảm. Nếu không có chiến lược khắc phục, điều này có thể dẫn tới khó khăn trong việc huy động vốn trong tương lai.

Vì vậy, trước khi quyết định phát hành thêm cổ phiếu, doanh nghiệp cần có chiến lược kỹ lưỡng, chuẩn bị trước những biện pháp xử lý tình trạng pha loãng cổ phiếu để hạn chế ảnh hưởng tới giá trị cổ phiếu và niềm tin của nhà đầu tư.

Lợi ích

Pha loãng cổ phiếu không phải lúc nào cũng gây tác động tiêu cực mà còn mang lại những lợi ích to lớn. Một số lợi ích như sau:

• Khi chào bán thêm cổ phiếu, doanh nghiệp có thể thu hút lượng tiền lớn từ các nhà đầu tư, giúp bổ sung vốn chủ sở hữu. Điều này không chỉ giúp công ty mở rộng kinh doanh mà còn tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.
• Việc phát hành cổ phiếu ESOP (Employee Stock Ownership Plan) cho nhân viên giúp nâng cao động lực làm việc và gắn bó lâu dài với công ty. Nhân viên có cổ phần trong công ty thường cảm thấy có trách nhiệm hơn với sự phát triển và thành công của doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy hiệu quả công việc.
• Giảm chi phí tài chính trong trường hợp doanh nghiệp chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu.
• Phát hành thêm cổ phiếu trong quá trình sáp nhập hoặc mua lại (M&A) giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô, tăng thị phần và tạo ra nhiều cơ hội tăng trưởng. Sự pha loãng này mang ý nghĩa tích cực vì giúp công ty phát triển nhanh chóng và bền vững.

Cách xử lý khi cổ phiếu bị pha loãng

Để tránh và hạn chế những ảnh hưởng không tốt do pha loãng cổ phiếu mang lại, cổ đông có thể yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng một số yêu cầu dưới đây:

• Có chiến lược đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng tương đương với tỷ lệ phần trăm cổ phiếu bị pha loãng. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi cho cổ đông.
• Đưa ra yêu cầu doanh nghiệp phải duy trì tỷ lệ sở hữu đối với nhà đầu tư hiện tại bằng cách bán số lượng cổ phiếu tương ứng với tỷ lệ cổ phần đang nắm giữ. Điều này có được quy định trong Luật Doanh nghiệp 2020 nhằm đảm bảo quyền quyết định của cổ đông.

Trên đây là những thông tin về định nghĩa, mục đích, nguyên nhân, ảnh hưởng, lợi ích, rủi ro của pha loãng cổ phiếu. Tình trạng thường mang đến những tác động không tốt tới quyền lợi và lợi ích của cổ đông hiện tại và doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều khi nó cũng mang lại những lợi ích nhất định phụ thuộc vào chiến lược của từng doanh nghiệp.

Disclaimers: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin, không phải là lời khuyên đầu tư. Nội dung chia sẻ có thể đã cũ do yếu tố thời gian. Vui lòng chủ động tìm hiểu thêm thông tin.

VNSC by Finhay – Tích lũy và đầu tư từ đây

Finhay, chủ quản của Chứng khoán Vina (VNSC): Giấy phép số 50/UBCK-GPHĐKD do Ủy ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp ngày 29 tháng 12 năm 2006

• Website: https://vnsc.vn
• Hỗ trợ trực tiếp: m.me/finhayvn
• Group Cộng đồng Finhay: https://www.facebook.com/groups/finhay/