Thị trường Crypto đã có sự phát triển thần tốc về công nghệ, liên tục cập nhật các xu hướng mới nhằm nâng cao tính bảo mật và mang lại nhiều tiện ích hơn cho người dùng. Trong đó, D-app là xu hướng công nghệ mới đang nhận được nhiều sự quan tâm trên thị trường này. Vậy dApp là gì? Cơ chế hoạt động, ưu nhược điểm và ứng dụng DApp như thế nào? Mời bạn cùng VNSC tìm hiểu chi tiết dưới đây.

dApp là gì?

DApp là các chương trình phần mềm/ứng dụng chạy trên mạng blockchain hoặc mạng ngang hàng (P2P), sử dụng các tính năng của blockchain để mang đến tính bảo mật, quyền riêng tư cao hơn so với các ứng dụng truyền thống.

Để làm được điều này, DApp chia quyền kiểm soát cho nhiều người dựa trên mạng lưới blockchain, thay vì giới hạn cho một máy chủ như trên các ứng dụng truyền thống. Như vậy, DApp sẽ không chịu sự kiểm soát của bất kỳ đơn vị hay cơ quan quản lý nào.

Các DApp hiện nay tập trung vào các lĩnh vực Crypto như giao dịch, airdrop, quản lý danh mục đầu tư… Tuy nhiên, D-app còn có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như sáng tạo nghệ thuật, game, quản lý chuỗi cung ứng…

Phân biệt DApp và ứng dụng tập trung

Để phân biết DApp với các ứng dụng tập trung khác, bạn có thể dựa vào một số đặc điểm khác biết dưới đây:

• Chi phí sử dụng: Vì không cần đơn vị quản lý, hoạt động không qua trung gian nên DApp có chi phí hoạt động thấp hơn. Ngược lại, bạn có thể phải trả phí hoặc cần cấp quyền sử dụng một số thông tin cá nhân cho đơn vị sở hữu khi muốn sử dụng ứng dụng truyền thống.
• Bảo mật: Vì hoạt động trên blockchain, DApp tận dụng được các tiện ích bảo mật tối ưu nên có tính bảo mật cao hơn các ứng dụng tập trung truyền thống.
• Khả năng tiếp cận: Bất kỳ ai có kết nối internet đều có thể truy cập vào các DApp, không giới hạn vị trí, lãnh thổ. Ngược lại, đơn vị sở hữu các ứng dụng tập trung có thể giới hạn phạm vi sử dụng ứng dụng của mình.
• Tính minh bạch: Người dùng có thể xác minh toàn bộ dữ liệu trên DApp mà không cần qua kiểm duyệt trung gian vì những thông tin này được công khai minh bạch cho tất cả mọi người.

Phân loại D-app trên Blockchain

Các D-app có thể được phân loại theo chức năng và mục đích sử dụng như sau:

• D-app tài chính: Những ứng dụng này cung cấp các dịch vụ tài chính phi tập trung như vay mượn, đầu tư, giao dịch, tiết kiệm mà không cần qua các trung gian truyền thống như Uniswap, Aave…
• D-app trò chơi: Là các trò chơi blockchain, cho phép người chơi có thể sở hữu tài sản kỹ thuật số (NFT) và kiếm tiền (play-to-earn) như Axie Infinity, Decentraland…
• D-app NFT: Cho phép người dùng tạo, mua bán và trao đổi các NFT (tài sản số duy nhất đại diện cho quyền sở hữu các vật phẩm kỹ thuật số như nghệ thuật, đồ sưu tầm…). Một số D-app tiêu biểu cho nhóm này như OpenSea, Rarible…
• D-app mạng xã hội phi tập trung: Là những nền tảng mạng xã hội mà không chịu sự kiểm soát của các tổ chức tập trung, đảm bảo quyền riêng tư và sự tự do ngôn luận cho người dùng như Steemit, Mastodon…
• D-app Nền tảng Blockchain (Protocol Layer): Là những D-app cung cấp hạ tầng nền tảng cho các D-app khác phát triển, chẳng hạn như các blockchain, layer 1, layer 2 như Ethereum, Polkadot…

Một số ví dụ về D-app nổi bật trong Crypto

Ví dụ phổ biến nhất về DApp DeFi hiện nay là Uniswap, đây là một sàn giao dịch phi tập trung cho phép người dùng thay đổi mã thông báo mà không cần thông qua một ứng dụng trung gian. Nó hoạt động dựa trên hợp đồng thông minh (smart contract) và cơ chế AMM (Automated Market Maker), cho phép người dùng cung cấp thanh toán và kiếm lợi nhuận từ giao dịch.

Aave cũng là DApp DeFi, đây là một giao thức cho vay phi tập trung, cho phép người dùng gửi tiền vào và vay các tài sản mã hóa khác nhau. Theo đó, người dùng có thể kiếm lãi từ tiền gửi và từ khoản cho vay.

Axie Infinity là một trò chơi blockchain phổ biến. Tại đây, người chơi sẽ thực hiện nuôi, chăm sóc và chiến đấu với các sinh vật được gọi là “Axie”. Người chơi sẽ nhận token từ phần thưởng trò chơi và từ việc trao đổi các vật phẩm trong trò chơi.

Cơ chế hoạt động của D-app

D-app hoạt động trên blockchain, khác với các ứng dụng tập trung truyền thống. Vậy Cơ chế hoạt động của D-app là gì? Không chạy trên các máy chủ tập trung như các ứng dụng truyền thống. D-app hoạt động trên các mạng phi tập trung. Mỗi nút (node) trong mạng đều có bản sao của ứng dụng, giúp đảm bảo tính phân quyền và bảo mật.

Tóm tắt quá trình hoạt động của DApp:

• Người dùng tương tác với giao diện DApp.
• Giao diện giao tiếp với blockchain thông qua các hợp đồng thông minh.
• Blockchain xác thực và xử lý giao dịch thông qua cơ chế đồng thuận.
• D-app cập nhật trạng thái dựa trên kết quả từ blockchain và hiển thị thông tin cho người dùng.

Khi bạn mở DApp sẽ hiển thị giao diện giống như các ứng dụng web thông thường. Giao diện này được lập trình theo ngôn ngữ HTML, CSS, và JavaScript. Tuy nhiên, thay vì kết nối với một máy chủ tập trung (như ứng dụng truyền thống), D-app kết nối với blockchain.

Khi bạn thực hiện một hành động (ví dụ: mua hàng hoặc chuyển tiền), D-app sẽ gửi yêu cầu này đến hợp đồng thông minh (smart contract). Đây là những đoạn mã tự động thực thi các giao dịch dựa trên các quy tắc được định trước.

Sau đó, hợp đồng thông minh sẽ kiểm tra xem yêu cầu của bạn có hợp lệ không. Nếu đúng, nó sẽ thực hiện giao dịch. Quá trình này được thực hiện tự động, không cần qua trung gian (ví dụ: ngân hàng hoặc công ty quản lý).

Sau khi hợp đồng thông minh xử lý giao dịch sẽ cần sự xác nhận từ mạng blockchain. Blockchain có hàng nghìn nút (node) tham gia để xác minh các giao dịch này thông qua cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW) hoặc Proof of Stake (PoS). Điều này đảm bảo rằng giao dịch của bạn là minh bạch và không thể bị thay đổi sau khi được xác nhận.

Khi giao dịch được xác nhận, D-app sẽ cập nhật giao diện để cho bạn biết rằng hành động của bạn đã thành công. Ví dụ: Món hàng của bạn đã được mua hoặc số token đã chuyển xong.

Ứng dụng trong DApp

DApp được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, mang đến những chương trình có nhiều tiện ích hơn, minh bạch và bảo mật cao hơn, không phụ thuộc vào các tổ chức trung gian. Dưới đây là một số lĩnh vực và ứng dụng phổ biến của DApp:

• Dịch vụ tài chính: Cung cấp môi trường cho người dùng thực hiện các giao dịch tài chính ngang hàng như trao đổi tiền tệ, mua bán tiền điện tử, chuyển nhượng tài sản… mà không cần thông qua trung gian.
• Quản lý chuỗi cung ứng: Cung cấp công cụ giúp người dùng theo dõi quá trình di chuyển của hàng hóa, giúp kiểm soát đơn hàng và đảm bảo trách nhiệm giải trình.
• Xác minh danh tính: Với các tính năng bảo mật tối ưu của blockchain, các D-app này giúp người dùng lưu trữ và xác minh thông tin danh tính an toàn, bảo mật và minh bạch.
• Bất động sản: Cung cấp không gian cho người mua và người bán giao dịch trực tiếp với nhau, hiển thị công khai các thông tin về bất động sản như quyền sở hữu và các giấy tờ liên quan giúp người mua có thêm thông tin trước khi mua.
• Chăm sóc sức khỏe: Là công cụ lưu trữ và theo dõi hồ sơ sức khỏe, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chẩn đoán, điều trị và theo dõi sức khỏe định kỳ.
• Giáo dục: Tạo ra môi trường cho phép học sinh và giáo viên giao tiếp trực tiếp với nhau mà không cần thông qua trung gian.
• Truyền thông xã hội: Tạo ra các nền tảng truyền thông xã hội tự do, cho phép người dùng thoải mái giao tiếp, tương tác, chia sẻ nội dung mà không chịu kiểm duyệt của bất kỳ cơ quan, đơn vị nào.

Lợi ích và hạn chế của DApp

Lợi ích

D-app mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với các ứng dụng truyền thống, đặc biệt về quyền riêng tư và vấn đề kiểm duyệt. Dưới đây là những lợi ích chính khi sử dụng Dapp và cách chúng mang lại giá trị cho người dùng:

• Quyền riêng tư tối ưu: Khi tương tác với Dapp, người dùng không cần cung cấp danh tính cá nhân trong thế giới thực. Điều này giúp bảo vệ quyền riêng tư và giảm nguy cơ hiển thị thông tin cá nhân.
• Khả năng kiểm duyệt: D-app không bị kiểm soát bởi bất kỳ đơn vị, cơ quan nào, mọi giao dịch và dữ liệu đều được xử lý và lưu trữ trên Blockchain, không ai có thể can thiệp hay chặn người dùng thực hiện giao dịch.
• Tính bảo mật dữ liệu: Dữ liệu trên blockchain không thể thay đổi hoặc bị mất, đồng thời, luôn được đảm bảo chính xác và minh bạch do được hỗ trợ bằng cơ chế bảo mật bằng mã hóa.
• Mã nguồn mở: D-app thường có mã nguồn mở, cho phép các nhà phát triển dễ dàng truy cập và cải tiến ứng dụng. Điều này khuyến khích hợp tác và đổi mới trong cộng đồng, tạo điều kiện cho sự ra đời của nhiều ứng dụng sáng tạo trong các lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, trò chơi và mua sắm trực tuyến.

Với những lợi ích này, D-app không chỉ mang lại sự tiện lợi và an toàn cho người dùng mà còn mang lại sự phát triển cho hệ thống sinh thái ứng dụng kỹ thuật số trong tương lai.

Hạn chế

D-app vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển nên không tránh khỏi lỗi hệ thống và một số vấn đề khác gây khó khăn và bất tiện trong quá trình sử dụng. Một số hạn chế như sau:

• Phí giao dịch có thể cao: D-app chạy trên các nền tảng blockchain nên muốn được xác thức giao dịch người dùng phải trả phí (gọi là gas fee). Số lượng giao dịch càng lớn thì phí xác thực càng cao. Đặc biệt,  phí này sẽ tăng cao hơn khi số lượng này tăng đột biến vì người dùng phải cạnh tranh để giao dịch của họ được xử lý. 
• Thời gian xử lý có thể kéo dài: Khi số lượng giao dịch lớn, người dùng sẽ mất thời gian chờ đợi giao dịch được xác minh và xử lý. Điều này có thể khiến thời gian giao dịch bị kéo dài, chậm trễ.
• Khả năng mở rộng hạn chế: Blockchain hiện nay vẫn giới hạn về tốc độ xử lý và dung lượng, chỉ có thể xử lý một số lượng nhất định các giao dịch trong một khoảng thời gian. Khi blockchain trở nên phổ biến, lưu lượng giao dịch tăng lên, tình trạng tắc nghẽn mạng có thể xảy ra, làm chậm tiến trình giao dịch và giảm hiệu suất của ứng dụng.
• Khó khăn trong việc cập nhật và sửa lỗi: D-app được triển khai trên blockchain nên rất khó để sử đổi mã nguồn và dữ liệu đã được lưu. Điều này gây khó khăn khi gặp lỗi hoặc cần nâng cấp, dẫn đến rủi ro bảo mật cho người dùng khi phải sử dụng một ứng dụng chứa lỗi hoặc không được tối ưu hóa.
• Vấn đề bảo mật: Các dự liệu trên D-app không được kiểm duyệt và kiểm toán bảo mật nghiêm ngặt như các ứng dụng tập trung nên nếu mã lập trình không được tối ưu hoặc quá trình phát triển vội vã, D-app có thể tồn tại các lỗ hổng bảo mật. Điều này mang lại rủi ro lớn cho người dùng.
• Giao diện người dùng chưa thân thiện: D-app chạy trên blockchain với cơ chế khác các ứng dụng tập trung quen thuộc nên giao diện có thể khó sử dụng đối với người dùng mới.

Những hạn chế này khiến D-app khó trở thành lựa chọn phổ biến trong thời gian ngắn, đặc biệt khi người dùng kỳ vọng vào sự tiện lợi và hiệu suất cao từ các ứng dụng mà họ sử dụng hàng ngày.

Tiềm năng phát triển của D-app trong tương lai

Dapp có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực như tài chính phi tập trung (DeFi), tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), và tài sản kỹ thuật số (NFT). Nó giúp tạo ra các nền tảng tài chính tự động, minh bạch và loại bỏ bên trung gian, đồng thời thúc đẩy mô hình “chơi để kiếm tiền” (play to earn) trong ngành game. Ngoài ra, Dapp còn cải thiện quyền quản lý dữ liệu và chuỗi cung ứng, giúp người dùng kiểm soát hoàn toàn thông tin cá nhân.

Trong tương lai, với sự phát triển của các giải pháp mở rộng như Layer 2 và công nghệ chuỗi chéo (cross-chain), D-app sẽ ngày càng trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn. Nó không chỉ dừng lại ở tài chính và giải trí mà còn có thể lan rộng đến y tế, bất động sản và giáo dục. Khi các hạn chế về tính bảo mật, quyền riêng tư và khả năng mở rộng được cải thiện, D-app sẽ đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực trong xã hội..

Trên đây là những thông tin về khái niệm dApp là gì cùng phân loại, cơ chế hoạt động, ứng dụng, lợi ích, hạn chế và tiềm năng tương lai của D-app. Đây là lĩnh vực mới, có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, là xu hướng công nghệ trong tương lai. Nếu bạn quan tâm tới Crypto, bạn nên tìm hiểu về các Dapp giúp việc giao dịch nhanh chóng, dễ dàng hơn.

Disclaimers: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin, không phải là lời khuyên đầu tư. Nội dung chia sẻ có thể đã cũ do yếu tố thời gian. Vui lòng chủ động tìm hiểu thêm thông tin.

VNSC by Finhay – Tích lũy và đầu tư từ đây

Finhay, chủ quản của Chứng khoán Vina (VNSC): Giấy phép số 50/UBCK-GPHĐKD do Ủy ban Chứng Khoán Nhà Nước cấp ngày 29 tháng 12 năm 2006

• Website: https://vnsc.vn
• Hỗ trợ trực tiếp: m.me/finhayvn
• Group Cộng đồng Finhay: https://www.facebook.com/groups/finhay/