Dự báo xuất khẩu phốt pho vàng tăng 3,3% nhờ mảng xe điện phát triển

Statista ước tính sản lượng pin LFP sẽ chiếm 48% sản lượng pin ion toàn cầu trong năm nay (trong khi năm 2023 chiếm 30%), điều này sẽ giúp sản lượng xuất khẩu Photpho vàng của Việt Nam tăng 3,3%, trong khi đơn giá xuất khẩu P4 tăng 6% lên mức 96 triệu đồng/ tấn…

Phốt pho vàng bản chất là phốt pho tinh khiết có màu vàng, lẫn tạp chất. Phốt pho vàng (P4) được khai thác từ quặng Apatit (Ca3(PO4)2) là nguyên liệu đầu vào chính để sản xuất Acid Phosphoric (H3PO4) – chất vốn được dùng trong sản xuất chất bán dẫn và pin xe điện. Chất bán dẫn đóng vai trò như chất dẫn điện hoặc như chất cách điện tùy vào nhiệt độ, được ứng dụng trong sản xuất các thiết bị điện tử.

Pin LFP – LiFePO4 được gọi là pin lithium-ion an toàn nhất trên thị trường hiện nay, với khả năng chịu nhiệt cao, ít bắt lửa. Ngoài ra, dòng pin này có tuổi thọ cao hơn các loại pin ion khác, tốc độ sạc cũng nhanh hơn, chi phí sản xuất lại thấp hơn nhờ dùng những nguyên liệu phổ biến hơn những loại pin còn lại.

Theo công ty Chứng khoán Rồng Việt, chính sách hạn chế xuất khẩu P4 tại Trung Quốc đang gián tiếp thúc đẩy sản lượng xuất khẩu P4 tại Việt Nam tăng mạnh.

Nhằm bảo vệ tài nguyên và giảm thiểu các vấn đề về tai nạn lao động liên quan đến khai thác, sản xuất khoáng sản, thì kể từ năm 2012 Trung Quốc đã bắt đầu tăng thuế xuất khẩu của 9 loại khoáng sản, trong đó thì phốt pho vàng chịu thuế xuất khẩu lên đến 20%.

Đến năm 2018, Trung Quốc đã dừng việc xuất khẩu và phốt pho sản xuất chỉ phục vụ cho nhu cầu trong nước. Đây cũng là năm ngành sản xuất chất bán dẫn bùng nổ tại Trung Quốc, với doanh thu từ hoạt động sản xuất chất bán dẫn đạt mức 150 tỷ USD.

Từ cuối năm 2021 đến 2022, do thời tiết khô hạn và giá than tăng làm chi phí cho các nhà máy điện tại Trung Quốc. Ưu tiên điện cho sinh hoạt, Trung Quốc buộc phải cắt giảm một số ngành công nghiệp, trong đó có sản xuất phốt pho vàng và gián tiếp tạo ra sự thiếu hụt Acid Phosphoric (Bởi Trung Quốc là quốc gia xuất khẩu loại acid này lớn thứ 2 thế giới).

Một số nước như: Nhật bản, Hàn Quốc, Ấn độ đang tăng nhập khẩu phốt pho từ Việt Nam để sản xuất Acid Phosphoric điện tử, phục vụ cho nhu cầu sản xuất chất bán dẫn. Giá xuất khẩu phốt pho vàng của Việt Nam cũng đã đạt đỉnh trong năm 2022, tương đương với giá 131 triệu đồng/ tấn (tăng 26% so với cùng kỳ).

Sản lượng xuất khẩu phốt pho vàng của nước ta trong năm nay tăng trưởng nhờ thị trường pin LFP đang mở rộng. Ước tính chi phí sản xuất pin LFP lên đến 100 USD/kWh, thấp hơn 32% giá thành các dòng pin truyền thống có sử dụng coban và niken. Thị trường pin LFP trên toàn cầu cũng đạt 12,5 tỷ USD trong năm 2022, ước tính tăng thêm 20% năm 2023. Hiện nay, 2 trong số 4 dòng xe hơi điện của Tesla là Model 3 và Model Y đang sử dụng pin LFP.

Giá xuất khẩu phốt pho vàng của Việt Nam trong năm 2023 ghi nhận đạt 91 triệu đồng/ tấn, giảm khoảng 31% so với cùng kỳ 2022 nhưng vẫn cao hơn 50% so với mức trung bình giai đoạn 2015-2020.

Thị trường xe điện thế giới được dự báo tăng trưởng 9,82% đạt mức 623 tỷ USD trong năm nay. Trong đó, Trung Quốc đóng góp gần 50% thị phần. Statista dự đoán pin LFP sẽ chiếm 48% sản lượng pin ion toàn cầu trong năm 2024 này (năm 2023 chiếm 30%), giúp sản lượng xuất khẩu phốt pho vàng của nước ta tăng 3,3%, với đơn giá xuất khẩu cũng tăng 6% đạt mức 96% triệu đồng/ tấn.

Hiện nay, đa số các công ty Việt chưa tham gia sâu vào chuỗi giá trị sản xuất mà chỉ dừng ở việc khai thác và sản xuất thô phốt pho vàng hoặc loại tinh khiết thành H3PO4 sản xuất thực phẩm, trong khi sản xuất H3PO4 điện tử đòi hỏi dây chuyền công nghệ hiện đại hơn và chất lượng quặng đầu vào cao hơn.

Tuy nhiên, xu hướng chuyển dịch cơ sở sản xuất chất bán dẫn sang nước ta, của các tập đoàn lớn như NVIDIA sẽ là cơ hội cho các công ty sản xuất P4 tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất, làm tăng giá trị của ngành, vì khi đó việc đầu tư công nghệ sản xuất chế phẩm từ P4 sẽ được đẩy mạnh.